Πρόσφυγες ή η απέχθεια για τον ξένο

Όσο γερνάω όλες και πιο πολλές βεβαιότητες μου ανατρέπονται και πρέπει να ξανασκεφτώ τα πράγματα που θεωρούσα δεδομένα από την αρχή. Κι αυτό, αλήθεια σας λέω, δεν είναι καθόλου εύκολο. Οι βεβαιότητες προσφέρουν ηρεμία.

Ξανασκέφτομαι σημαίνει ανατρέχω στο παρελθόν μου για να δέσω κόμπο στο κομμένο νήμα.

Ήταν μια εποχή, όταν ήμουν παιδί, που στο Ερημόκαστρο τα παιδιά έπαιζαν μικρούς εμφύλιους πολέμους. Οι «αγοραίοι» ενάντια στους «δημοφιλαίους» και οι «σχολαίοι» ενάντια στους «ντιβαναίους». Πραγματικά σκληρές συγκρούσεις με σπασμένα κεφάλια και επικίνδυνους τραυματισμούς.
Ο άλλος από την άλλη γειτονιά ήταν εχθρός.

Κατά καιρούς εχθροί γίνονταν οι Κασκαβελαίοι απέναντι, οι βρομιάρηδες κι οι ψωριάρηδες. Κι εκείνοι πάλι, σιχαίνονταν να μας λένε με το όνομά μας «Ερημοκαστραίοι» και έλεγαν «οι απέναντι» -«άτα γκα τέντρα».

Όταν έρχονταν οι Αθηναίοι, στις γιορτές δηλαδή, ήταν αυτοί οι «άλλοι», οι «εχθροί» και τους κοροϊδεύαμε και σχολιάζαμε την μπουταλοσύνη τους στα αρβανίτικα και γελούσαμε πίσω από την πλάτη τους.

Μερικές φορές εχθροί απαίσιοι γίνονταν οι Γιαχωβάδες, οι Ευαγγελικοί αλλά αυτό το θεωρούσαμε εν μέρει φυσικό για τους ανθρώπους της Εκκλησίας: έτσι κι αλλιώς πάντα είναι φανατικοί όταν δουν κάτι να απειλεί τα ιερά και όσια της Ορθοδοξίας.

Πιο πέρα από το χωριό δεν πηγαίναμε και δεν ξέραμε. Έτσι δεν ξέραμε κάτι για «ρατσισμό» και «φυλετικές διακρίσεις».

Α, υπήρχαν οι γύφτοι, που τώρα τους λέμε «Ρομά», αλλά αυτοί από μόνοι τους ήταν διακριτοί (έχεις δει ρε γύφτισσα να πηδιέται με δικό μας; ) και στο περιθώριο χωρίς παρεξήγηση.

Στην συνέχεια βιώναμε κατά καιρούς τον διαχωρισμό ένεκα πολιτικών πεποιθήσεων: ΚΚέδες και Δεξιοί, Πασόκοι και Νεοδημοκράτες σε ξεχωριστά καφενεία, Ολυμπιακοί και Παναθηναϊκοί -αυτό κρατάει ακόμα, και τόσων άλλων.

Και βεβαίως μια τέτοια αντίθεση σημειώθηκε όταν άρχισαν να έρχονται οι Αλβανοί. Δεν έμεινε αρνητικός χαρακτηρισμός που να μην χρησιμοποιήθηκε εναντίον τους: βρωμιάρηδες, εγκληματίες, κακοποιά στοιχεία, κλέφτες. Για ό,τι παρανομία υπήρχε και ο Αλβανός της. Και βέβαια για την κακή κατάσταση των σχολείων έφταιγαν τα Αλβανάκια που, αλλοίμονο, συγχρωτίζονταν με τα δικά μας Ελληνόπουλα και ίσως μετέδιδαν ποικίλες αρρώστιες.

Στο μεταξύ οι Αλβανοί μετανάστες προσφέρουν σημαντικές υπηρεσίες σε όλους μας στα χωράφια και στις οικοδομές, τα παιδιά τους κρατάνε τα σχολεία μας ανοικτά και είναι καλοί μαθητές. Εκείνοι δε, σκληρά εργαζόμενοι αγοράζουν τα χωράφια και τα σπίτια μας και γίνονται σαν κι εμάς: μέχρι και χρυσαυγήτες είχαν γίνει!

Και βέβαια είναι γνωστό το πως υποδέχθηκαν οι πρόγονοί μας τους αδελφούς μας Μικρασιάτες πρόσφυγες μετά το 1922, αλλά ας μην διαταράξω την εθνική μας ομοφροσύνη. Αυτοί μας έφεραν τον πολιτισμό τους και τον χαιρόμαστε τώρα με τα ρεμπέτικα, τα τσιφτετέλια όπως αυτό που σας δίνω εδώ.

Όταν χειροτερεύουν τα πράγματα οικονομικώς, τότε η γκρίνια γίνεται θεωρία συνωμοσίας και μίσος για κάποιον άλλον που ούτε τον ξέρω καν. Ο «εχθρός», η «απειλή της ενδεχόμενης καταστροφής», μας ενώνει κι έτσι είμαστε καλύτερα ψυχολογικώς όταν μοιραζόμαστε ένα κοινό αίσθημα ανησυχίας κι ανασφάλειας. Ο καθένας χωριστά και το πλήθος στο καφενείο αισθάνεται πιο ήρεμος όταν βρεθεί μια εύκολη αληθοφανής εξήγηση της κακοδαιμονίας μας. Μας ψεκάζουν, μας τρώνε τα λεφτά στο Χρηματιστήριο, μας στέλνουν τους πρόσφυγες, μας παίρνουν την Μακεδονία, την Θεσπρωτία (Τσαμουριά), την Θράκη, το Αιγαίο κι ων ούκ έσται τέλος, όλες αυτές οι καταστροφές που δεν είναι δυνατόν να τις διαχειριστεί κανείς, λειτουργούν καταθλιπτικά μεν αλλά και ανακουφιστικά δε. Διότι επιτέλους υπάρχει μια εξήγηση για όλα αυτά που μού πάνε στραβά κι αυτό είναι κάτι.

Οπότε, τουλάχιστον για εμένα, είναι κατανοητές όλες αυτές οι «λαϊκές» εκδηλώσεις ρατσισμού και μισανθρωπισμού που εκδηλώνονται τις τελευταίες μέρες σε διάφορες πόλεις, με αφορμή τις μετεγκαταστάσεις των προσφύγων (ούτε μετανάστες είναι ούτε λαθρομετανάστες) από την Συρία.

Η ημιμάθεια σε συνδυασμό με την παραδοσιακή ανικανότητα της Ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης είναι επαρκής λόγος για πολλαπλές εκρήξεις.

Όλη αυτή η συζήτηση έφτασε και στο Δήμο μας και έγινε σχετική συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο. Εκεί ο Δήμαρχος ήταν καθησυχαστικός: στον Δήμος μας για διάφορους λόγους δεν θα μας φέρουν Σύριους πρόσφυγες. Μάλιστα.

Όμως θα είχε ενδιαφέρον μια άλλη προσέγγιση.

Εφόσον η ροή των προσφύγων από την Συρία δεν θα κοπάσει, κι εφόσον έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει μια αντικειμενική δυσκολία στην τακτοποίησή τους, θα έπρεπε ως Δήμος να θέσουμε στους εαυτούς μας το ερώτημα για το πως μπορούμε να βοηθήσουμε την Πατρίδα μας και να εκτιμήσουμε με ρεαλισμό κι αίσθηση ευθύνης και πατριωτισμού υπό ποιες προϋποθέσεις μπορούμε να φιλοξενήσουμε και πόσους πρόσφυγες στα χωριά του Δήμου μας; Διότι αντικειμενικώς δεν μπορούμε να υπερβούμε ένα κάποιο μέτρο το οποίο όμως πρέπει να το ορίσουμε.

Δηλαδή νομίζω ότι αντί να περιμένουμε να «μας φορέσουν καπέλο» την μία ή την άλλη «λύση» που θα είναι μια απόφαση στο πόδι με πολλές μεγάλες σφραγίδες, κι επειδή η Πατρίδα μας πράγματι αντιμετωπίζει ένα σοβαρό πρόβλημα, είναι πιο καλά (1) να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε την ουσία του προβλήματος και (2) να προτείνουμε εμείς μια κάποια λύση αφού την σκεφτούμε και την σχεδιάσουμε καλύτερα από τους «από πάνω».

Κι οι Θεσπιείς τότε, στα 480 π.Χ. όταν τους έκαψαν το χωριό τους οι εισβολείς Πέρσες, πρόσφυγες έγιναν στην Πελοπόννησο. Τι θα έκανα σήμερα; Θα έστηναν φράγματα και θα έσφαζαν όλους αυτούς τους απελπισμένους που δεν έχουν που την κεφαλή κλείναι;

Πως είπατε; Θα πληγεί έως εξαφανίσεως ο πολιτισμός μας αό τους αλλόθρησκους και αλλοεθνείς; Μα ο πολιτισμός μας άντεξε τόσους αιώνες κι όχι μόνον δεν χάθηκε αλλά, το αντίθετο, αφομοίωσε και αφομοιώνει όλους τους ξένους μας. Εάν δεν μπορεί πια να το κάνει, ας χαθεί για να γεννηθεί κάτι πιο ωραίο και πιο δυνατό.