Η δυσκολία της αλλαγής

Από τα πιο δυνατά συνθήματα στην πρόσφατη ιστορία μας, με σχεδόν μόνιμη παρουσία αλλά με παραλλαγές, είναι η ‘αλλαγή’, ασχέτως βάθους (επιφανειακή ή βαθειά), διάρκειας (προσωρινή ή μόνιμη) και διαθέσεων (στα λόγια ή πραγματική).

Στην αρχή κάθε χρονιάς μάλιστα, όπως τώρα, η προσμονή για αλλαγή είναι έντονη.

Εδώ και πολλά χρόνια τώρα, η ‘αλλαγή’, ως αίτημα, σημαίνει την μεταρρύθμιση και για αυτή θα συζητήσω ακολούθως.

Είναι γνωστό ότι η αλλαγή των καταστάσεων στην κοινωνία έχει την μορφή είτε της επανάστασης, οπότε καταργείται σχεδόν όλο το υπάρχον σύστημα αξιών και στην θέση του δημιουργείται ένα άλλο, είτε της μεταρρύθμισης, όπου ενώ οι βασικές αρχές και σχέσεις στην κοινωνία παραμένουν ίδιες αλλάζει ο τρόπος που αυτές οι σχέσεις υλοποιούνται. Στο κείμενο αυτό, κατεβάζουμε λίγο τα επαναστατικά λάβαρα. Δεν μιλάμε για ‘επανάσταση’  αλλά για αλλαγές στην καθημερινότητα μας που κάνουν την ζωή μας καλύτερη.

Στο παρελθόν, συνέβη συχνά λαμπρές μεταρρυθμιστικές ιδέες να καταποντιστούν κι εκ των υστέρων όλοι μας διαπιστώσαμε την απώλεια από την μη υλοποίηση τους. Να, εντελώς πρόχειρα αναφέρω τον αναδασμό των χωραφιών μας, που ακόμα τον περιμένουμε αλλά κι ο καθένας μπορεί να συμπληρώσει τον κατάλογο που δυστυχώς είναι μεγάλος. Αλλά και οι ιδέες που αναφέρονται στην Πρόταση έχουν στοιχεία μεταρρύθμισης και δεν πρέπει να μείνει στα χαρτιά.

Θεωρία και πράξη της αγροτικής οικονομίας εν Ερημοκάστρω

Καταρχήν θέλω να πω ότι οι σκέψεις που γράφω εδώ και μοιράζομαι μαζί σας δεν είναι κατευθύνσεις για εγγυημένη επιτυχή δράση αλλά ιδέες για συζήτηση. Δεν πιστεύω να πιστεύετε ότι ξέρω τι πρέπει να κάνω για να λύσω το οικονομικό πρόβλημα. Αν το ήξερα θα το έκανα και δεν θα έγραφα τώρα όλα τούτα. Νομίζω ότι δεν υπάρχουν έτοιμες και σίγουρες λύσεις και αυτό θα φανεί και στην συνέχεια. Αλλά θέλω να πιστεύω ότι αν αρχίσουμε να συζητάμε, χωρίς προαπαιτούμενα και προκαταλήψεις, με ειλικρίνεια και θετική επιδίωξη να υλοποιήσουμε αλλαγές στην ζωή μας, τότε όλα θα γίνουν καλύτερα για όλους μας.

Σε κάθε κατάσταση για να σχεδιάσεις την κατάλληλη κίνηση και να ωφεληθείς πρέπει να εξετάσεις επισταμένως και να κατανοήσεις τις αντικειμενικές  και τις υποκειμενικές προϋποθέσεις. Μάθημα πρώτο φιλοσοφίας και πολιτικής οικονομίας. Ας προσπαθήσουμε να τα κάνουμε πράξη στην αγροτική οικονομία του απλού Ερημοκαστραίου αγρότη.

Αγρότες ταλαίπωροι και πάντα μπερδεμένοι

Μιλώντας για την γεωργική εργασία ή την αγροτική εργασία, δεν μπορώ παρά να κάνω ένα ταξίδι στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν. Δεν είναι αχρείαστη αυτή η αναδρομή. Ίσως μας βοηθήσει να καταλάβουμε πιο καλά το που πάμε και το πώς πρέπει να επιβιώσουμε. Θα εκτιμήσω ιδιαίτερα τις προσθήκες και τα σχόλια που θα μας βοηθήσουν να αντιληφθούμε ότι ο δρόμος που πήραμε και φτάσαμε ως εδώ, δεν ήταν μονόδρομος κι ότι πάντα υπάρχει η δυνατότητα μιας άλλης εξέλιξης.

Για πολλά χρόνια οι πατεράδες μας καλλιεργούσαν τα ίδια χωράφια και παρήγαν τα ίδια προϊόντα: στάρι, κριθάρι, πατάτες, βαμβάκι, φασόλια, φακές, ρεβίθια. Μετά, με την Χούντα έγινε η ανάπτυξη της κρεμμυδοπαραγωγής και ήρθαν τα πολλά λεφτά που γκρέμισαν τα παλιά σπίτια με τις αυλές και τους κήπους και έφτιαξαν αποθήκες. Έτσι το Ερημόκαστρο έγινα σαν τα Λιόσια ενώ τα γειτονικά χωριά που δεν είχαν την οικονομική ανάπτυξη τη δική μας, οι ‘κακόμοιροι’ κράτησαν τους κήπους τους

Να αλλάξουμε πριν πλαντάξουμε. Να τους αλλάξουμε πριν μας βουλιάξουνε.

Κάθε φορά που πρέπει να διαλέξουμε κάτι (χρώμα για τους τοίχους του σπιτιού, αυτοκίνητο, τρακτέρ, σύστημα άρδευσης, πολιτικό εκπρόσωπο στην Βουλή, δήμαρχο) μια συγκίνηση μας πιάνει, επειδή μια αλλαγή επίκειται. Κάθε επιλογή, μας δίνει την δυνατότητα αλλαγής.

Υπάρχουν αλλαγές μικρές, καθημερινές, που δεν τους δίνουμε καμία σημασία. Τις θεωρούμε δεδομένες: το φαγητό, το δρομολόγιο προς την δουλειά, η καθημερινή περιποίηση του προσώπου.

Ειδικά για το πρόσωπό μας, η δύναμη της συνήθειας, μας επιβάλλει την εικόνα που βλέπουμε και μόνο όταν συναντήσουμε κάνα φίλο έπειτα από καιρό ή κοιτάξουμε τις φωτογραφίες στο οικογενειακό άλμπουμ, συνειδητοποιούμε τις αλλαγές που συσσωρεύτηκαν στο σώμα μας.

Πολύ πιο δύσκολο είναι να διαπιστώσουμε τις αλλαγές στις αξίες και στον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε και κατανοούμε το κόσμο γύρω μας. Για αυτό και παραπονιόμαστε πως δεν καταλαβαίνουμε τους νέους. Δεν είναι δυνατόν να τους καταλάβουμε κι αυτό είναι φυσικό. Διότι εκείνοι περνάνε τρέχοντας κι εμείς μένουμε κολλημένοι στο νοητικό χθες. Το μόνο που μας μένει είναι να ισχυριζόμαστε το πόσο πιο καλοί είμαστε εμείς κάποτε και πόσο τεμπέληδες ή αγνώμονες είναι τούτοι σήμερα.