Δυο κουφοί κάθονταν στο καφενείο και ο πρώτος ξάφνου ρωτάει τον δεύτερο: «πόσο κάνει δύο κι ένα;». « Πέντε», απαντάει ο δεύτερος και τότε ο πρώτος, πριν καλά καλά ακουστεί η απάντηση του δεύτερου, φωνάζει «να τη φας και να ΄ναι κρύα» και ξεσπάει σε χάχανα και κάνει την χειρονομία της νίκης και της επικράτησης νομίζοντας ότι τον νίκησε, τον κορόιδεψε τον άλλον δηλαδή εντελώς. Ο δεύτερος δεν κατάλαβε γιατί ο άλλος χάρηκε ενώ σε εμάς που βλέπαμε την σκηνή έμεινε η ξινίλα από ένα θέαμα κακόγουστο.
Κάπως έτσι αισθάνομαι με τα όσα γίνονται αυτόν τον καιρό στην κεντρική πολιτική σκηνή της χώρας όπου ένα πιο μεγάλο σκάνδαλο, αυτό του συνολικού συμψηφισμού, δεσπόζει όλων των άλλων που εξετάζουν και προσπαθούν να αποκαλύψουν δήθεν οι εξεταστικές επιτροπές ενώ τελικά εκείνο που κάνουν είναι να μας κάνουν να φύγουμε μακριά από τη βρώμα που ξεχύνεται από όλες τις μεριές. Στα στιγμιότυπα που δείχνουν τα κανάλια από τις συνεδριάσεις των επιτροπών αυτών, βλέπω τους αντιπροσώπους μας να κάνουν πλακίτσες και να χαριεντίζονται μεταξύ τους σαν τους κουφούς της ιστορίας μας και νομίζουν ότι έτσι μας διασκεδάζουν ενώ εμάς μας πνίγει η τσαντίλα για το θέαμα αλλά και η απελπισία για το πόσο πιο βαθιά θα μπούμε στον οχετό της εξουσίας όπου χωρίς να μαθαίνουμε κάτι πιο συγκεκριμένο δεν βλέπουμε και διέξοδο στο βάθος.
Στην Αμερική της δεκαετίας του εβδομήντα, ένας φίλος μου σπούδαζε στο Σικάγο των ΗΠΑ και παράλληλα εργαζόταν πλένοντας (τι άλλο;) πιάτα σε πιτσαρία κάποιου συμπατριώτη του. Κάποτε αγόρασε ένα μεταχειρισμένο αυτοκίνητο και ξεκίνησε να επισκεφτεί έναν φίλο του σε άλλη πολιτεία. Στην διαδρομή θα διέσχιζε κάμποσες από τις πολιτείες των ΗΠΑ. Κάποια στιγμή ενώ οδηγούσε αμέριμνος, άκουσε πίσω του την σειρήνα του αστυνομικού αυτοκινήτου και συνειδητοποίησε, κάπως αργά βέβαια, ότι έτρεχε με ταχύτητα μεγαλύτερη από το όριο για τον συγκεκριμένο δρόμο. Ο αστυνομικός, αφού εξέτασε τα χαρτιά του, τον οδήγησε αμέσως στο τοπικό Δικαστήριο. Εκεί ένας δικαστής καταλόγισε αμέσως την ποινή και του πρότεινε δύο τρόπους εφαρμογής της: (1) να κάνει κάποια κοινωνική εργασία για δεκαπέντε ημέρες (που για αυτόν ήταν να εργαστεί στην αποκομιδή των απορριμμάτων της πόλης) και (2) να παρακολουθήσει ένα 8ωρο σεμινάριο κοινωνικής συμπεριφοράς και αυτογνωσίας. Ο κάθε Έλληνας προφανώς θα διάλεγε το ευκολότερο και τα γρηγορότερο κι αυτό έκανε ο φίλος μου:
προτίμησε το σεμινάριο.
Στην αίθουσα μαζί του ήταν και μερικοί άλλοι παραπτωματίες και ο δάσκαλος - εισηγητής τους συστήθηκε ως ψυχολόγος.
Το περιεχόμενό του σεμιναρίου αφορούσε στις σχέσεις των ανθρώπων και στις αντιδράσεις τους στα πλαίσια της σύγχρονης κοινωνίας. Ο δάσκαλος είπε ότι κάθε τρόπος συμπεριφοράς (προσοχή! Όχι ο κάθε ανθρώπινος χαρακτήρας αλλά μόνον η συγκεκριμένη κάθε φορά συμπεριφορά) κατατάσσεται σε ένα από τα ακόλουθα μοντέλα:
Παιδί: γκρινιάρης και απαιτητικός με διάθεση αποφυγής των ευθυνών του. Για αυτόν πάντα κάποιος άλλος ή κάτι άλλο φταίει (η μοίρα;) και ποτέ δεν φταίει αυτός. Ότι κι αν έχει συμβεί αυτός θέλει ικανοποιηθεί αμέσως και πρώτος. Διακηρύσσει ότι μόνο η δική του άποψη είναι η σωστή, επικαλείται διάφορους μεγάλους και τρανούς που είπαν το ένα ή το άλλο (τις πιο πολλές φορές λάθος) και δεν αφήνει τον άλλον να τελειώσει την πρότασή του διότι νομίζει ότι κατάλαβε τι ήθελε να πει και συνεπώς είναι περιττό να συνεχίσει να τον ακούει. Δεν αυτοπειθαρχείται και δεν γουστάρει να περιμένει στην ουρά για να έρθει η σειρά του. Ενθουσιώδης ρίχνεται σε αυτό που τον τραβά μα πάθος και πιστεύει ότι μόνον αυτό αξίζει σ΄ όλο τον κόσμο αλλά στην πρώτη δυσκολία, απογοητεύεται, κουράζεται εύκολα και τα παρατάει.
Γονιός: δίνει συμβουλές, παραινέσεις και είναι προστατευτικός προς συμπεριφορές σαν την προηγούμενη. Όταν τα πράγματα αγριέψουν, τότε είναι αυστηρός και επιβάλλει τιμωρίες. Απαιτεί να τον σέβονται και πεισμώνει όταν τον αμφισβητούν και κλείνεται στον εαυτό του μονολογώντας «καλά να πάθουν τέτοιοι ανώριμοι και βλάκες που είναι». Απαιτεί την τήρηση των κανονισμών και των νόμων και είναι έτοιμος να καταγγείλει τον οποιονδήποτε που τους παραβαίνει επιδεικνύοντας φαινομενικά άψογη συμπεριφορά συνειδητοποιημένου πολίτη. Οπαδός των πατροπαράδοτων αξιών δεν αντέχει την αμφισβήτησή τους και προαναγγέλλει τιμωρίες και καταστροφές στους ανώριμους που θέλουν άλλα πράγματα.
Ενήλικας: αναγνωρίζει ως ισότιμο τον άλλον κι επιθυμεί να συζητήσει μαζί του. Επιδιώκει την συναίνεση και την συμφωνία σύμφωνα με κοινά αποδεκτούς κανόνες. Τον ενδιαφέρει το αποτέλεσμα και όχι η επιβολή της άποψης του. Θέλει να είναι ανεξάρτητος αλλά αναγνωρίζει έμπρακτα και το δικαίωμα αυτό στον άλλον. Είναι έτοιμος και επιθυμεί να συμμετάσχει στην ομαδική υλοποίηση μιας απόφασης ισότιμα με τους άλλους. Μπορεί να περιμένει την σειρά του, δεν βιάζεται αλλά ξέρει τα δικαιώματα του και δεν υποχωρεί χωρίς εξήγηση από την υπεράσπιση τους. Ξέρει πότε να υποχωρήσει και να συμβιβαστεί. Ξέρει να ακούει την άλλη άποψη κι ακόμα κι αν διαφωνεί μαζί της δεν διακόπτει τον άλλον αλλά τον βοηθάει να ολοκληρώσει την σκέψη του.
Για κάθε τύπο συμπεριφοράς ο διδάσκων ζητούσε από τους ακροατές να τον σχολιάσουν μαζί του και στην συνέχεια να προτείνουν τρόπους βελτίωσης.
Όπως έμαθε αργότερα ο φίλος μου τα σεμινάρια αυτά τα χρηματοδοτούσαν οι ασφαλιστικές εταιρείες γιατί πίστευαν ότι με τον τρόπο αυτό θα μειωθεί η αντικοινωνική συμπεριφορά όπως το να τρέχεις πάνω από το όριο με κίνδυνο να προκαλέσεις ατύχημα του οποίου τις συνέπειες θα πλήρωναν κι αυτές.
Εκτός από την σφαίρα της προσωπικής καθημερινής ζωής του καθενός μας, όπου η εφαρμογή της θεωρίας έγκειται στο να μας κάνει καλύτερους και πιο συνεργάσιμους (αλλά λεπτομέρειες δεν ξέρω να σας τις πω), στο σημείωμα αυτό, με ενδιαφέρει η συμπεριφορά των πολιτικών κομμάτων στις κοινωνικές και πολιτικές καταστάσεις που προκύπτουν. Διότι και τα πολιτικά κόμματα και σχηματισμοί είναι οντότητες που έχουν συμπεριφορές και που όσο πιο πολύ το σκέφτομαι τόσο πιο πολύ διαπιστώνω ότι κατά περίπτωση ταιριάζουν σε κάποιο από τα προαναφερθέντα μοντέλα. Δυστυχώς είναι ελάχιστες οι φορές στις οποίες συμπεριφέρονται ως Ενήλικες.
Όλες οι συμπεριφορές βέβαια έχουν και τα θετικά τους σημεία η κάθε μία αλλά όπως είναι λογικό, όσο περισσότερο κυριαρχεί η συμπεριφορά του Ενήλικα, τόσο περισσότερο είμαστε σε περιβάλλον θεσμών, αξιοπρέπειας και σοβαρότητας.
Αντίθετα οι εξουσίες μας ωθούν σε συμπεριφορές Ανηλίκου, όπου η ανάγκη για αυθόρμητη αντίδραση και πείσμα επιβάλλεται ως η μόνη αξιοπρεπής στάση και αυτό συμβαίνει αυτή την περίοδο στην χώρα μας όπου η κυβέρνησης - Γονιός πήρε αποφάσεις για τους Ανήλικους πολίτες που εκ των πραγμάτων αντιδρούν ως Ανήλικοι. Στις εξουσίες και τους υποτακτικούς διανοούμενους και σχολιαστές τηλεαστέρες πάντα επιφυλάσσεται ο ρόλος του Γονέως.
Για όσο καιρό κάθισε στην Αμερική, ο φίλος μου άλλαξε συμπεριφορά και ως οδηγός δεν ξαναπήρε κλίση. Ερχόμενος στην μητέρα Ελλάδα, άλλαξε πάλι οδηγική του συμπεριφορά προς το χειρότερο και το ταχύτερο αλλά ούτε κι εδώ πήρα ακόμα κλίση από την Τροχαία αλλά αυτό είναι άλλο θέμα.
Προφανώς και οι συνειρμοί όλων μας είναι για το πώς ο Αμερικάνικος ιμπεριαλισμός αξιοποιεί όλες αυτές τις θεωρίες της Ψυχολογίας (η συγκεκριμένη είναι η θεωρία της Συναλλακτικής Ανάλυσης) για να μετριάζει την αντίθεση των πολιτών στα σκοτεινά του σχέδια για καταπίεση και αλλοτρίωση αλλά αν αυτό το παραμερίσουμε για λίγο, θα δούμε ότι κάποια αλήθεια κρύβεται πίσω από όλα αυτά και ίσως να είναι χρήσιμη κάποια δεύτερη σκέψη για διάφορες δικές μας συμπεριφορές στους χώρους που ζούμε (γονείς, σύζυγοι), εργαζόμαστε (συνάδελφοι, προϊστάμενοι), βρισκόμαστε (πελάτες, θεατές, καταναλωτές).
Την συμπεριφορά των πολιτικών μας εκπροσώπων για παράδειγμα, μόνον ως συμπεριφορά ανώριμου Ανηλίκου θα την κατατάσσαμε, όταν αδυνατούν να συμφωνήσουν στο εάν οι αγοραπωλησίες των οικοπέδων του Δημοσίου με τους καλόγερους της Μονής Βατοπεδίου είναι σκάνδαλο!
Σήμερα ο ανιψιός μου στην Β’ Λυκείου στο μάθημα της Λογοτεχνίας έπρεπε να σχολιάσει το ποίημα του Καρυωτάκη:
Είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες
κιθάρες. Ο άνεμος όταν περνάει,
στίχους, ήχους παράξενους ξυπνάει
στις χορδές που κρέμονται σαν καδένες
Είμαστε κάτι απίστευτες αντένες.
Υψώνονται σαν δάχτυλα στα χάη,
στην κορυφή τους τ' άπειρο αντηχάει,
μα γρήγορα θα πέσουνε σπασμένες.
Είμαστε κάτι διάχυτες αισθήσεις,
χωρίς ελπίδα να συγκεντρωθούμε.
Στα νεύρα μας μπερδεύεται όλη η φύσις.
Στο σώμα, στην ενθύμηση πονούμε.
Μας διώχνουνε τα πράγματα, κι η ποίησις
είναι το καταφύγιο που φθονούμε.
Οι στίχοι γράφτηκαν προς το τέλος της δεκαετίας 1920 - 1930 κι όμως περιγράφουν πολύ καλά τον κόσμο των πολιτικών κομμάτων σήμερα. Ταιριάζουν κυρίως σε όλους όσοι θέλουν μιαν Αριστερά που δεν θα πληγώνουν και δεν θα τους πληγώνει. Διότι μας πληγώνει και μας στενοχωρεί αυτός που είναι πιο κοντά μας και προφανώς τα κόμματα που ασκούν την εξουσία δεν είναι αυτά.
Όμως. ο πολιτικός αυτισμός της καθ’ ημάς Αριστεράς με ωθεί στο να σκέφτομαι ότι οι νέες πολιτικές ιδέες και αποτελεσματικές δράσεις θα έρθουν από εκεί που κανείς μας σήμερα δεν φαντάζεται και η μόνη μου ανησυχία είναι μήπως δεν καταλάβω τίποτα έτσι καθώς γερνάω.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου