Καίμε τους Ιούδες για να μην αλλάξει τίποτα;

Οι έρευνες της κοινής γνώμης δεν έλειψαν ποτέ από την ζωή μας. Με αφορμή διάφορα γεγονότα εμφανίζονται οι αναλυτές στα κανάλια και στις εφημερίδες. Παρουσιάζουν με βαθυστόχαστο ύφος τα στοιχεία τους που σήμερα, για παράδειγμα, δείχνουν ότι οι πολίτες δεν συμφωνούν με τις ηγεσίες των κομμάτων, δεν τους αρέσουν όσα γίνονται αλλά και δεν ξέρουν τι θέλουν. Οι πολίτες αυτής της χώρας είναι  ανήσυχοι αλλά όχι απελπισμένοι ακόμα.

Προφανώς αυτοί που πληρώνουν τις εταιρείες ερευνών, δεν περιμένουν τα μαντάτα τους, που τα βιώνουμε όλοι βέβαια, αλλά επιδιώκουν να διαμορφώσουν κάπως το πολιτικό σκηνικό. Λέω "κάπως" διότι στην χώρα μας ακόμα και στα πιο ψηλά κλιμάκια των εξουσιών ο όρος "σχεδιασμός" ακούγεται ως αστείο.

Υπάρχουν δημοσιεύματα και γράφονται αναλύσεις για το πώς κάποιοι επιχειρηματικοί κύκλοι κάνουν σχέδια για το πολιτικό σκηνικό του άμεσου μέλλοντος. Ότι η αρχή έγινε με την Μπακογιάννη που έδιωξε η ΝΔ, με τους τρεις που έδιωξε το ΠΑΣΟΚ και συνεχίστηκε με την ευρωπαϊζουσα Αριστερά που έφυγε από τον ΣΥΝ και έπεται συνέχεια. Το ότι μάλιστα όλοι αυτοί θα συστεγαστούν τώρα στο ίδιο γραφείο στην Βουλή, ίσως είναι σημείο του χάους των ημερών. Σχόλια και κείμενα γράφονται για νέα κόμματα που πρέπει να δημιουργηθούν κλπ.

Ίσως αν είχαμε τέτοιους "κύκλους", που να ήσαν ικανοί να κάνουν και να υλοποιήσουν τέτοια μακρόπνοα σχέδια, να μην είχαμε φτάσει ως εδώ. Να μην είχαμε φτάσει στο σημείο να απειλείται με γενική απορρύθμιση η πολιτική ζωή διότι η οικονομική και κοινωνική ήδη έχει αρχίσει να ξεχαρβαλώνεται βάναυσα.

Μέχρι σήμερα, στην χώρα μας, τα σχέδια που γίνονται είναι αυτά που κρατάει κάνα μήνα το πολύ, μέχρι να εισπραχτούν τα "υπησχεμένα" ή να σβήσει η ηχώ της διακήρυξης του στις πλατείες. Κανένας σχεδιασμός δεν είναι και δεν μπορεί να είναι μακροπρόθεσμος γιατί ακριβώς δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις για αυτόν. Οι ηγεσίες μας είναι ανίκανες ή μάλλον κάτι χειρότερο: ημιμαθείς και αδιάφορες!

Σε κάθε χώρο υπάρχει η φυσική ηγεσία του, τα πρόσωπα δηλαδή που κατευθύνουν τα πράγματα  στον χώρο αυτόν. Στην πολιτική, στην οικονομία, στην βιομηχανία, στην παραγωγή διανοημάτων γενικώς, στην εκπαίδευση, σε όλους αυτούς τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας υπάρχουν οι αντίστοιχες προσωπικότητες που συμβάλλουν ουσιαστικά στην εξέλιξη των πραγμάτων. Όμως οι ηγεσίες στην χώρα μας δεν αρέσκονται στο μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και έργο. Κλείνουν "ταμείο" κάθε μέρα και μετράνε με περισσή αγωνία τις εισπράξεις της πρωινής, κυριολεκτικά, και "στο πόδι" απόφασης. Η λέξη "αυτοκριτική" δεν υπάρχει στο λεξιλόγιο τους. Δεν είναι τυχαίο ότι το σύνθημα "εδώ και τώρα" από την δεκαετία του 1980 παραμένει ακόμα ένα από τα πιο δυνατά συνθήματα που περιγράφουν και τον εθνικό μας τρόπο ζωής ταυτοχρόνως και καμία σχέση δεν έχει με το παρόμοιο σύνθημα του Παρισινού Μάη του 1968.

Δυστυχώς ο μηχανισμός ανάδειξης ηγεσιών είναι τζούφιος και κανείς δεν ενδιαφέρεται να φτιάξει έναν αποτελεσματικό σύστημα ανάδειξης των άξιων. Συναλλαγή και συμβιβασμός  για την εικόνα και όχι την ουσία των πραγμάτων είναι τα κύρια ενδιαφέροντα των εξουσιών και η ικανότητα των διαφόρων προσώπων να επιδίδονται με επιτυχία σε αυτά τα κόλπα είναι το ουσιαστικό κριτήριο αποδοχής και  ανάδειξης τους.

Οι άνθρωποι που ηγούνται είναι πρότυπα για τους υπόλοιπους πολίτες. Προβάλλονται οι πράξεις και εξωραΐζεται η εικόνα τους  από στρατιές επαγγελματιών της επικοινωνίας, με το αζημίωτο βέβαια. Από τέτοιες ηγεσίες διδαχθήκαμε κι εμείς την αντίστοιχη συμπεριφορά μας: να μην περιμένουμε τα αποτελέσματα μιας προσπάθειας που θέλει τον χρόνο και απαιτεί την ποιότητα της. Έχουν ήδη διαμορφωθεί τουλάχιστον δύο γενιές πολιτών με τις αξίες της ευκολίας και της άμεσης τακτοποίησης σε θέσεις που εγγυώνται την μακροχρόνια απόλαυση αλλότριων πόρων.

Οι πρόσφατες εξελίξεις με την εξευτελιστική αποκαθήλωση προσώπων που πρωταγωνίστησαν στην πολιτική ζωή της χώρας αλλά και στους πολιτικούς σχηματισμούς τους όπως ο Άκης για ΠΑΣΟΚ, οι υπουργοί της ΝΔ που παραπέμπονται για την υπόθεση του Βατοπεδίου και άλλες που θα έρθουν στην επιφάνεια τις επόμενες ημέρες,  από μόνες τους δεν αρκούν για την αφύπνιση των πολιτών.

Μερικές μέρες θα κρατήσει η αρνητική προβολή τους και μετά το αδηφάγο σώμα των δημιουργών ειδήσεων θα τα σκεπάσει όλα με την στάχτη του. Αφού κανείς από τους ηγέτες μας δεν κάνει τον κόπο ή και δεν θέλει να αναφερθεί στο ότι ακόμα και οι βασικοί θεσμοί της Δημοκρατίας μας (όπως η Δικαιοσύνη) έχουν μειωμένα ανακλαστικά και να μας πει ποιος τους έκανε έτσι: ευνουχισμένους και ανεπαρκείς, 

Έτσι το μόνο που ακούγεται είναι η αναγκαιότητα για πολιτικούς με ηθικώς άμεμπτη και αδέκαστη στάση που μπορούν να αντιστέκονται στο διαφθορά της εξουσίας. Κάτι σαν τον Αη Γιώργη με Αη Δημήτρη σε πακέτο! Ή σαν να πρόκειται να υπάρξουν  εμβόλια για την προστασία των προυχόντων μας από το μέλι της εξουσίας!

Τα κυβερνητικά αλλά και τα άλλα κόμματα δεν θέλουν να κάνουν την κάθαρση μόνα τους γιατί ακόμα δεν έχουν βρεθεί οι νέοι τρόποι αρμέγματος του κρατικού κορβανά με νέους μοντέρνους και κρύφιους τρόπους. Να γιατί η πολιτική γίνεται με τον καιρό θεολογία και οι ρεαλιστικές εκτιμήσεις μετατρέπονται σε  ευχολόγιο. Σε αυτό το δεύτερο η Αριστερά είναι ειδική!

Διαπιστώνω πάντως, πως ακόμα κι όταν γκρεμίζονται τα είδωλά προηγούμενων ηγεσιών, η σκόνη που σηκώνεται είναι ελάχιστη διότι τα αγάλματα τους δεν είχαν βάρος: ήταν φτιαγμένα από εφημερίδα και σάλιο από τα γλειψίματα των ημετέρων. Θυμηθείτε τον έως πρόσφατα "καταλληλότερο" Πρωθυπουργό Κώστα τον σουβλακοφάγο και πόσο γρήγορα τον σκέπασε η λήθη.

Οι επίγονοι, ρίχνουν τα πεσμένα χάρτινα είδωλα στην φωτιά αλλά αυτή δεν είναι καθαρτήρια και σίγουρα δεν αρκετή για να πυρώσει το καμίνι για το νέο κράμα πολιτικών ηγεσιών. Είναι αδύναμη.

Η άλλη φωτιά, η δυνατή,  που θα λιώσει το σκηνικό και θα δημιουργήσει ίσως νέες πολιτικές οντότητες δεν έχει ακόμα ανάψει. Δεν έχουν μαζευτεί ακόμα τα υλικά:  και αυτά που θα μπουν στο καμίνι αλλά κι αυτά που θα δώσουν την ενέργεια για το λιώσιμο και την δημιουργία των νέων κραμάτων.

Οι φωτιές που ανάβουν κατά καιρούς σε σκουπιδοτενεκέδες στους δρόμους της Αθήνας και σε λάστιχα στις εθνικές οδούς απλώς φωτίζουν το χάλι μας.

Στα περίπτερα με περίπου 6 ευρώ για κάθε τόμο, αγοράζω κάθε Σάββατο, το πολύτομο βιβλίο του Π. Κανελλόπουλου «Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνέυματος» και εκεί, προς το τέλος του 2ου τόμου διάβασα πρόσφατα αυτά στα οποία αναφέρομαι στην συνέχεια.

Εβδομήντα περίπου χρόνια πριν πέσει η Κωνσταντινούπολη στα χέρια του Οθωμανού σουλτάνου, οι διανοούμενοι (καλόγεροι και φιλόσοφοι) και οι πολιτικοί (αυτοκράτορες και σύμβουλοι) της εποχής, στο Βυζάντιο, είχαν επιδοθεί στην ησυχαστική έριδα. Προφανώς ο λαός ακολουθούσε: οι απλοί πολίτες έσπαγε με φανατισμό τα κεφάλια των αντιπάλων τους και οι άγιοι της Εκκλησίας τους ευλογούσαν. Δηλαδή την περίοδο που η Δύση έμπαινε για τα καλά στην Αναγέννηση, οι Βυζαντινοί τσακώνονταν για το αν μπορεί ο ασκητής προσευχόμενος αδιαλείπτως και κοιτώντας τον ομφαλό του να βρεθεί σε «θεωρία»,να δει το άκτιστο θεϊκό φως και άλλα τέτοια. Οι αντίπαλοι τους, των ησυχαστών, τους χαρακτήριζαν σκωπτικά «ομφαλόψυχους»!

Η πάλη αυτή δεν ήταν μόνο ιδεολογική. Τα θύματα και από τις δύο παρατάξεις υπέφεραν πολλές φορές σωματικά μαρτύρια και η εξορία ή το κλείσιμο σε μοναστήρι ήταν η ενδεδειγμένη ποινή για τους σημαίνοντες αντιφρονούντες. Ενίοτε συμμαχούσαν με τους "βάρβαρους" της εποχής , που ήσαν τότε παντού τριγύρω, ο ένας ενάντια στον άλλον και για αυτό δεν είναι να μας προξενεί απορία το πώς μπήκαν οι Οθωμανοί αργότερα στην Πόλη: τους είχαν βάλει προ πολλού οι ίδιοι οι Βυζαντινοί.

Κι όμως υπήρχαν οι αντικειμενικές προϋποθέσεις, κατά πως λένε οι ιστορικοί, και ο πλούτος των ιδεών να γίνει και στο Βυζάντιο μια άλλη Αναγέννηση, αλλά από ότι φαίνεται η κοινωνία τότε σύσσωμη είχε πάθει αυτό που λέγεται "στρατηγική μυωπία": δεν μπορούσαν να δουν πέρα από του ομφαλούς τους κυριολεκτικά και πίστευαν ότι ο κόσμος έχει επίκεντρο την Πόλη και τις ίντριγκες της.

Μερικές φορές σκέφτομαι ότι κι εμείς σε τέτοια περίοδο έχουμε μπει μόνο που αντί τον ομφαλό μας κοιτάμε την τηλεόραση. Κι εμείς και οι ηγεσίες μας.