Πριν λίγο καιρό, προσπάθησα να συζητήσω το γιατί κλείνουν οι επιχειρήσεις στην τρέχουσα συγκυρία. Η άποψη μου είναι ότι η λειτουργία των οικονομικών μονάδων έχει την «τεχνική» της διάσταση, όταν εξετάζουμε κάθε μία χωριστά, αλλά και την γενική κοινωνικοοικονομική και ότι απάντηση στο φαινόμενο του «κλεισίματος» των επιχειρήσεων δεν είναι εύκολο να δοθεί. Εύκολα αναπτύσσουμε θεωρίες για το γενικό οικονομικό σύστημα αλλά όταν ερχόμαστε σε συγκεκριμένη επιχείρηση οι θεωρίες αποδείχνονται ανεπαρκείς.
Χωρίς να είμαι ειδικός, αλλά κρίνοντας από την γεωργική «επιχειρηματική» -τρομάρα μου!- εμπειρία μου, νομίζω ότι η λειτουργία μιας επιχείρησης γίνεται με κανόνες και όχι με το «έτσι γουστάρω» του ιδιοκτήτη, ακόμα κι όταν στο ελλαδικό επιχειρηματικό γίγνεσθαι έτσι φαίνεται. Για αρκετούς από τους συμπολίτες μας, η λειτουργία μιας επιχείρησης έχει ως μοναδικό στόχο τον προσωπικό πλουτισμό του ιδιοκτήτη επιχειρηματία. Μάλιστα, ο πλουτισμός αυτός «δαιμονοποιείται» και θεωρείται συνώνυμος της ανομίας και της παρανομίας. Όχι ότι δεν υπάρχουν επιχειρηματίες – λαμόγια!
Αυτή την χρονική περίοδο οι λεγόμενες «αριστερές πολιτικές δυνάμεις» είναι στα δημοσκοπικά «πάνω» τους, οπότε οι απόψεις τους περί τα οικονομικά και επιχειρηματικά έχουν ιδιαίτερη σημασία για όλους μας. Στις ερχόμενες εκλογές, είναι εξαιρετικά πιθανό το ενδεχόμενο συμμαχικών κυβερνήσεων και οι δυνάμεις αυτές θα έχουν αντικειμενικά και κυβερνητικές ευθύνες. Οπότε, οι απόψεις τους για το πώς θα αναπτυχθεί η οικονομία έχουν μεγάλη σημασία. Μάλιστα οι απόψεις αυτές της Αριστεράς, έστω μιας ορισμένης πλευράς της, της πιο «ταξικής» όπως αυτοπροσδιορίζεται, έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον διότι δίνουν σε όλους μας να καταλάβουμε το θέμα της πολιτικής προοπτικής της.
Σήμερα θέλω να συζητήσω μαζί σας την άποψη που υπάρχει στις δυνάμεις αυτές, για το γιατί κλείνουν οι επιχειρήσεις. Διότι εάν καταλάβουμε όλοι μας γιατί συμβαίνει αυτό, τότε ίσως μπορέσουμε να το αντιμετωπίσουμε: οι επιχειρήσεις δεν θα κλείνουν, οι άνεργοι δεν θα αυξάνονται και ίσως μάλιστα, όταν αρχίσει να υπάρχει ανάπτυξη, θα μειωθεί και η ανεργία των νέων.
Η άποψη που εκφράζεται εδώ, με αφορμή το κλείσιμο των επιχειρήσεων του Λαναρά, δεν είναι αμελητέα στις σκέψεις των συμπολιτών μου «Απάντηση σε όσους ισχυρίζονται ότι τα εργοστάσια τα κλείνουν οι εργάτες δίνει η χτεσινή είδηση ότι το οριστικό «λουκέτο» σε όλες πλέον τις μονάδες της «Ενωμένης Κλωστοϋφαντουργίας» βρίσκεται στην τελική ευθεία. Ξεμπροστιάζονται έτσι και όσοι το τελευταίο διάστημα σπεύδουν να εκφράσουν την «αλληλεγγύη» τους στους χαλυβουργούς με «συμβουλές» του τύπου «βρε παιδιά, μήπως να γυρίσετε στη δουλειά για να μην κλείσει το εργοστάσιο και μείνετε άνεργοι;». Τα εργοστάσια δεν τα κλείνουν ούτε οι εργάτες ούτε οι αγώνες τους. Τα εργοστάσια τα κλείνει η καπιταλιστική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και η αναρχία στην παραγωγή. Γι' αυτό μονάδες, αλλά και κλάδοι ολόκληροι, απαραίτητοι για την κάλυψη κοινωνικών αναγκών, όπως τα κλωστοϋφαντουργεία, τα ναυπηγεία, συρρικνώνονται και κλείνουν. Μάλιστα, στην περίπτωση των «ΕΝΚΛΩ» επιβεβαιώνεται ότι η «συνεργασία» με την εργοδοσία και η ...«καλή πίστη» του προσωπικού (ΠΑΣΚΕ - ΔΑΚΕ - «Αυτόνομη Παρέμβαση» από τη μια οργάνωναν συνέχεια «κινητοποιήσεις» κι άλλες παρεμβάσεις για να παίρνει δάνεια ο Λαναράς κι από την άλλη έβαζαν πλάτη στις εκατοντάδες απολύσεις) όχι μόνο δεν προστάτευσαν τους εργάτες, αλλά και βοήθησαν όσους ήθελαν να τους στείλουν σαν πρόβατα στη σφαγή».
Αν αφήσουμε κατά μέρος το «ταξικό» κεραυνοβόλημα των συνδικαλιστικών αντιπάλων, για την ουσία του προβλήματος δεν γινόμαστε σοφότεροι από την ανάλυση.
Προφανώς και είναι σχήμα λόγου το ότι η «Τα εργοστάσια τα κλείνει η καπιταλιστική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και η αναρχία στην παραγωγή» διότι ακριβώς οι δύο αυτοί παράγοντες είναι και που δημιουργούν τα εργοστάσια. Ο επιχειρηματίας καπιταλιστής δεν θέλει να κλείσει ένα εργοστάσιο εφόσον από αυτό κερδίζει εκμεταλλευόμενος βεβαίως την εργατική δύναμη των εργατών. Είναι κάποιες άλλες δυνάμεις, πιο δυνατές από το δικό του κίνητρο, που του επιβάλλουν την έξοδο του από τον συγκεκριμένο κλάδο και το κλείσιμο της επιχείρησης.
Θα συμφωνήσουμε όμως ότι μάλλον ο επιχειρηματίας έχει κάνει το «κουμάντο του» κι έχει αποταμιεύσει κάπου τα κέρδη του. Όταν κλείνει μια επιχείρηση, εκείνοι που υποφέρουν είναι οι εργαζόμενοι σε αυτή, ειδικά σε μια περίοδο όπως τούτη όπου το λεγόμενο «κοινωνικό κράτος πρόνοιας» έχει ελαχιστοποιηθεί. Όμως αυτό δεν αλλάζει την εικόνα ότι το κλείσιμο της επιχείρησης –εκτός εάν πρόκειται για καραμπινάτη κομπίνα- επιβάλλεται από «τις τυφλές δυνάμεις της αγοράς». Το ότι υπάρχουν ακόμα επιστήμονες που εξακολουθούν να «λατρεύουν» τις δυνάμεις αυτές, αυτό είναι θέμα άλλου κειμένου.
Σε αυτό λοιπόν το ιδιόμορφο «παιχνίδι της αγοράς» είναι που ο κάθε επιχειρηματίας «παίζει» με όργανο την επιχείρησή του και στόχο τον πλουτισμό του. Όταν η επιχείρηση έχει κέρδη, δημιουργούνται προσδοκίες στους εργαζόμενους για αυξήσεις στις αμοιβές και άλλες παροχές αλλά δεν σημαίνει ότι καταφέρνουν και πολλά. Όταν τα πράγματα δυσκολεύουν, εκείνοι που θα την πληρώσουν είναι οι εργαζόμενοι: με απολύσεις μερικών στην αρχή και με ολοκληρωτικό κλείσιμο της επιχείρησης στο τέλος.
Δεν υπάρχει κάτι που να μπορεί να «διορθώσει» την κατάσταση αυτή και αυτό ανάμεσα σε πολλά άλλα είναι το παράλογο του οικονομικού μας συστήματος. Για τους άνεργους όμως, πρέπει να υπάρχει το «κοινωνικό κράτος» με τα επιδόματα ανεργίας και τις υπηρεσίες επανεκπαίδευσης των ανέργων ή της ενθάρρυνσης τους για έναρξη επιχειρηματικών πρωτοβουλιών. Οπότε, αν είναι κάτι που πρέπει να προβάλλει η Αριστερά, είναι οπωσδήποτε η ενίσχυση αυτής της κοινωνικής λειτουργίας του κράτους, ως άμυνα απέναντι στον «παραλογισμό» του συστήματος.
Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να «προστατεύσεις τους εργαζόμενους» όταν οι συνθήκες στην αγορά οδηγούν την επιχείρηση αυτή στο κλείσιμο. Τα πρώτα χρόνια της ΠΑΣΟΚικής Αλλαγής, σε ανάλογες περιπτώσεις, οι «προβληματικές επιχειρήσεις» έγιναν ιδιοκτησία του κράτους και λεηλατήθηκαν μέσω του πελατειακού συστήματος. Εδώ στην περιοχή μας με την Ολυμπιακή του Ακριβάκη κάτι ξέρουμε!
Ο αντίλογος από την Αριστερά είναι ότι ένα άλλο κράτος, λαϊκό και καλό, θα είναι καλός επιχειρηματίας. Προφανώς και η ύπαρξη επιχειρήσεων υπό κρατικό έλεγχο είναι ως ένα βαθμό απαραίτητη, αλλά το να ισχυριζόμαστε ότι κάθε επιχείρηση που κινδυνεύει να κλείσει, θα κρατικοποιείται, δηλαδή θα αναλαμβάνει τις ζημιές της ο κρατικός προϋπολογισμός, δεν είναι πλέον έξυπνο. Κυρίως όταν έχει υπάρξει όλη αυτή η κοσμογονία της κατάρρευσης του «υπαρκτού σοσιαλισμού» που ακόμα δεν έχει εξηγηθεί με όρους οικονομικούς και πολιτικούς. Εκτός αν είναι εξήγηση η θεωρία της συνωμοσίας για τον σκοτεινό ρόλο της τότε ηγεσίας Γκορμπατσόφ.
Σχεδόν στο σύνολο του πολιτικού φάσματος, όσο περισσεύει ο «φιλολαϊκός» λόγος -για τον εργάτη ρε γαμώτο- τόσο απουσιάζει η ουσιαστική πρόταση για το πώς θα αναπτυχθεί η οικονομία. Διότι εν μέσω της κρίσης, εκείνο που όλοι ψάχνουμε είναι αυτή η οικονομική ανάπτυξη και αυτή σήμερα είναι ανάπτυξη δια των επιχειρήσεων. Εάν δεν αναπτυχθούν οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, όλων των μεγεθών ξαναλέω, δεν πρόκειται να αντιμετωπιστεί η ανεργία και η οικονομική συρρίκνωση.
Οι αριστεροί πολιτικοί σχηματισμοί πρέπει να φροντίζουν να πείθουν κυριως με την στάση τους, ως θεσμοί και ως άτομα, για την ορθότητα της άποψης τους. Διότι όταν αποδεικνύονται πρακτικά ασυνεπείς, τότε ενισχύουν εκείνες τις αντιδραστικές φωνές που θέλουν όλους «ίσια κι όμοια» κι αυτή η μηδενιστική τοποθέτηση είναι το χειρότερο για όλους μας.
Να ένα τέτοιο παράδειγμα αρνητικής εικόνας είναι και το παρακάτω.
Την περίοδο αυτή της κρίσης, εκείνο που κατά κόρον ακούμε ότι γίνεται, είναι η καταφυγή των διοικήσεων των νέων προβληματικών επιχειρήσεων στο περιβόητο άρθρο 99 που λειτουργεί ως προθάλαμος στο οριστικό κλείσιμο: «Με το άρθρο99 ευνοούνται εταιρείες που αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας και τους δίνεται μία παράταση χρόνου για να αποφύγουν την πτώχευση. Επί της ουσίας, με τις ρυθμίσεις αυτές οι εργαζόμενοι τίθενται υπό καθεστώς ομηρίας, οι οποίοι από τη μία θα συνεχίσουν να δουλεύουν απλήρωτοι και από την άλλη «παγώνει» οποιασδήποτε μορφής νομική διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους», έγραφε ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ στις 19 Οκτωβρίου 2010, αναφερόμενος στην εφημερίδα ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ, η οποία έκλεισε τελικά.
Κι όμως πριν δύο ημέρες μόλις, η ΤΥΠΟΕΚΔΟΤΙΚΗ , η εκδοτική επιχείρηση του ΚΚΕ ανακοίνωσε ότι «κατέθεσε αίτηση υπαγωγής στη διαδικασία εξυγίανσης ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 99 του ν.3588/2007, όπως αυτές αντικαταστάθηκαν με το άρθρο 12 του ν.4013/2011. Η εταιρεία υποχρεώθηκε στην υποβολή υπαγωγής στο άρθρο 99, λόγω της δυσμενούς οικονομικής κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει, εξαιτίας των σημαντικών ζημιών που έχει υποστεί από μεγάλα επισφαλή χρέη πελατών της»
Τα ίδια επιχειρήματα (τυχαίο;) έχουν παρουσιάσει και όλες οι επιχειρήσεις που βρέθηκαν στην ανάλογη θέση.
Καταρχήν αποδεικνύεται κοντόφθαλμη η καυστική κριτική που έκανε η εφημερίδα του ΚΚΕ σε ανάλογες περιπτώσεις όπως το τηλεοπτικό κανάλι ΑΛΤΕΡ, ο ΔΟΛ, η ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ.
Στην ανακοίνωση της ΤΥΠΟΕΚΔΟΤΙΚΗΣ -που αξίζει να διαβάσετε- που προανέφερα αλλά και εδώ- γίνεται συγκεκριμένη και τεκμηριωμένη αναφορά στα αίτια αυτής της εξέλιξης. Εξηγείται η κλαδική διάσταση του φαινομένου ως κάτι πάνω απο τις δυνάμεις της συγκεκριμένης επιχειρήσης. Η εξήγηση αυτή, όταν επρόκειτο για τα άλλα ΜΜΕ είχε αποκρυβεί και όλα είχαν εξηγηθεί ως κόλπα των ιδικτητών τους.
Πάντως, εάν το ΚΚΕ ως επιχειρηματίας στον χώρο του Τύπου απέτυχε, το Κράτος θα αποτύγχανε σίγουρα, εάν έπαιρνε πράγματι υπό την ιδιοκτησία του όλες τις επιχειρήσεις του κλάδου που είναι ήδη κλειστές. Οπότε, οι κινητοποιήσεις με στόχο την «κοινωνικοποίηση» ή «κρατικοποίηση» των επικίνδυνων να κλείσουν επιχειρήσεων δεν έχουν νόημα, είναι κάλπικές και αποδεικνύουν την ακαταλληλότητα της Αριστεράς να κυβερνήσει.
Το ίδιο γίνεται με εμάς τους αγρότες που το αντίδοτο στην αναρχία της διακίνησης των αγροτικών προϊόντων, η πρόταση της Αριστεράς είναι «να εγγυηθεί το Κράτος τις τιμές». Ο απόηχος των κολχόζ και σοβχόζ του αποτυχημένου πειράματος του περασμένου αιώνα είναι ο δρόμος της Αριστεράς προς την απώλεια της λογικής προς το παρόν και της αξιοπιστίας της εντελώς, αύριο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου