Ούτε Χρυσή ούτε Αυγή

Ανάμεσα σε δύο διαφημιστικά διαλείμματα λοιπόν, έγινε η γνωστή σκηνή με τον Κασιδιάρη, την Κανέλλη και την Δούρου στην πρωινή εκπομπή του ΑΝΤΕΝΝΑ. Λίγο πριν, η συζήτηση απλώς δεν είχε νόημα. Επρόκειτο για ακόμα μια επίδειξη της μεθόδου όπου η δυνατή φωνή, η αγένεια και το θράσος γίνονται «πολιτικά επιχειρήματα». Το σκηνικό αυτό είναι ο κανόνας στην ελληνική τηλεόραση. Οι συζητήσεις δεν γίνονται για αναζήτηση κοινού τόπου αλλά για να ακουστούν οι «θέσεις» του ενός και του άλλου. Το ζήτημα όλων, δεν είναι να γίνουν κατανοητές οι αντιφάσεις ή τα κενά στις απόψεις του συνομιλητή αλλά πως θα «κυριαρχήσει» στην συζήτηση ο εκπρόσωπος τους κάθε κόμματος και θα «αποστομώσει» τον εκπρόσωπο του άλλου. Ο κάθε κομματικός εκπρόσωπος, πηγαίνει «δασκαλεμένος» να «ξεφεύγει» κουτοπόνηρα και να λέει εκείνα που του είπανε ότι πρέπει να πει, αδιαφορώντας για συνομιλητές και τηλεθεατές.

Το ότι υπήρχε στο συγκεκριμένο τραπέζι ο φασίστας Κασιδιάρης, ελάχιστα τροποποιεί την όλη εικόνα. Μπορώ μάλιστα να πω με ασφάλεια ότι εκείνον ειδικά, τον βόλευε το μπάχαλο και το αξιοποίησε δεόντως.

Είναι αφέλεια να πιστεύουμε ότι «παρασύρθηκε τα παιδί» από τις καπάτσες κυρίες της Αριστεράς. Η βία είναι δομικό στοιχείο της στρατηγικής της φασιστικής Χρυσής Αυγής (ΧΑ) και είναι προφανώς στοιχείο που το αξιοποιεί επικοινωνιακά. Όποτε βρει την ευκαιρία το δείχνει, χωρίς επιφυλάξεις κι ενδοιασμούς, όπως θα έκανε στην Βουλή αν συνεδρίαζε, όπως έκανε στην εκπομπή του ΑΝΤΕΝΝΑ προχθές, όπως έκανε χθες στην Βέροια, όπως έκανε προεκλογικά στις συγκεντρώσεις του Ευθυμίου και της Διαμαντοπούλου. Όπως η «ΕΟ 17Ν» είχε το περίστροφο ως επιχείρημα και επικοινωνιακό εργαλείο, όπως οι χαζοτρομοκρατικές ομάδες τη βόμβα, οι ΧΑτες έχουν την χειροδικία και το στιλέτο. Αφήνουν εντέχνως να διαδοθεί η ετοιμότητα τους για βία. Παρουσιάζονται στρατιωτικοποιημένοι και βλοσυροί και ο στόχος τους είναι να υποβάλλουν, σε όσους ακούνε ή βλέπουν, την ιδέα ότι «με αυτούς δεν είναι να παίζει κανείς». Σωστό. Ούτε και να μιλάει διότι γρυλίζουν απειλητικά. Αλλά πρέπει να μιλάει με τους ψηφοφόρους τους κι αυτό θα γίνει μονό αν τους δει ειλικρινώς ως πολίτες με άποψη –λανθασμένη αλλά άποψη- κι όχι ως τραμπούκους

Η ΧΑ ως ουσία και περιεχόμενο, δεν είναι γνωστή στο κοινό. Επιλέγει την αδιαφάνεια και για αυτό αμέσως μετά το ξέσπασμα του Κασιδιάρη, ανακοίνωσε το εμπάργκο της στις τηλεοπτικές εκπομπές, αφήνοντας μόνο την διαφήμιση της να παίζει κατά καιρούς και τα στιγμιότυπα από τις συγκεντρώσεις της στα δελτία των ειδήσεων. Θεωρώ ότι το έκανε διότι είδε ότι η έκθεση της στο κοινό την έβλαπτε.

Η ΧΑ επιλέγει να μένει κρυμμένη σε μια αχλή σχεδόν επαναστατικής ημιπαρανομίας και βίαιης αποτελεσματικότητας: «θες να ξεφορτωθείς τους μαύρους από τη γειτονιά; Πάρε τηλέφωνο την ΧΑ!».

Νομίζω ότι το φασιστικό φαινόμενο στην Ιταλία και στην Γερμανία του Μεσοπολέμου είναι τελείως διαφορετικό από το φαινόμενο ΧΑ και τον ελληνικό φασισμό. Χωρίς να μπω σε λεπτομέρειες και με το κίνδυνο να θεωρηθεί αυθαιρεσία –θα άξιζε πάντως μια αναλυτική συζήτηση-  νομίζω ότι στην χώρα μας ο ρόλος της κυρίαρχης και σχεδόν μοναδικής παραδοσιακής ιδεολογίας (Χριστιανική Ορθοδοξία) αλλά και το πλέγμα των κοινωνικών σχέσεων έτσι όπως έχει διαμορφωθεί ιστορικά, έπαιξε και ίσως παίζει σημαντικό ρόλο στον εξανθρωπισμό της πολιτικής βίας. Δηλαδή όσο αντιδραστικό ρόλο παίζει η θρησκεία μας στην κυριαρχία του  συναισθήματος και στην απουσία του ορθολογισμού, άλλο τόσο ρόλο παίζει στην «εξημέρωση» των εξουσιών.

Ο κίνδυνος που είναι υπαρκτός, δεν είναι η φασιστική ΧΑ, αλλά η διατήρησή μας ως μιας κοινωνίας όπου η ελεύθερη σκέψη θεωρείται ατόπημα κι όπου η εξουσία –η κάθε εξουσία- θεωρείται από τους πολίτες θεσμός υπεράνω κριτικής. Αυτό, για παράδειγμα, εκφράζεται μερικές φορές με την Δικαιοσύνη, που «οι αποφάσεις της δεν κρίνονται»!   

 Η τυφλή πίστη στον αρχηγό, στον πρόεδρο, στον γενικό γραμματέα, (κόμματος, ομάδας, εταιρείας) και η εν λευκώ αποδοχή της κρίσης του, έχει επίσης σχέση με την έλλειψη σχεδόν παραδοσιακά, συστημάτων αξιολόγησης και αξιοκρατικής επιλογής σε όλους τους χώρους αλλά ειδικά στην παιδεία. Ως προς αυτά, τα κόμματα της Αριστεράς έχουν να κάνουν πολλά, αλλά δεν είναι λογικό να χρεωθούν την γέννηση των φασιστικών αντιλήψεων, ακόμα και «ποιητική αδεία». Μια τέτοια αντίληψη είναι λάθος και δεν μας βοηθάει να δούμε το φαινόμενο ΧΑ στις πραγματικές του διαστάσεις. Κάθε κοινωνικό φαινόμενο έχει τις δικές του αιτίες κι εξελίσσεται ιστορικά με μοναδικό τρόπο, οπότε είναι λάθος η γενίκευση και το τσουβάλιασμα.

Αυταρχικές αντιλήψεις, σχεδόν φασίζουσες, σημειώθηκαν πάντως κι εντός των εξουσιών που ίδρυσαν τα κόμματα της Αριστεράς αλλά για αυτό είναι άλλοι οι λόγοι. Ο Ελεφάντης προσπάθησε κάποτε να δώσει μιαν εξήγηση στην καθ’ ημάς Αριστερά.

Η ΧΑ προκαλεί αμηχανία στην Αριστερά και σ’ όλο το πολιτικό σύστημα. Σαφώς και είναι εξω-συστημική ομάδα αλλά είναι σαφώς μια αντι-δημοκρατική ομάδα. Αντί για εξορκισμούς και χαρακτηρισμούς «παλιοφασίστες», «ναζιστές» κλπ., η αντιμετώπιση τους, θέλει προετοιμασία και σοβαρότητα. Οπότε, αν στις διάφορες τηλεοπτικές συζητήσεις η αντιμετώπισή της από τους άλλους, κυρίως τους αριστερούς, είναι το «δε μιλάμε με μιάσματα» ή «δε μιλώ με φασισταριά» όπως είπε η Κανέλλη, αυτό μπορεί να ικανοποιεί την κομματική αυταρέσκεια ενός αντιφασιστικού  κόμματος αλλά όχι την αντιφασιστική κριτική. Παρομοίως εντελώς ταραγμένη η Δούρου, αμέσως μετά κι έξω από τον ΑΝΤΕΝΑ, δήλωνε –περισσότερο ως παιδαγωγός - κάτι για Γλέζο και για ιστορία αλλά αυτές οι επικλήσεις δεν έχουν σχέση με την σκληρή πραγματικότητα της Κασιδιάριας γροθιάς. Οι αναφορές στην ιστορική κληρονομιά ως κανονιστικό πλαίσιο της πολιτικής πράξης, ειδικά προς τους νέους (όπου η ΧΑ είναι σαφώς τρίτο κόμμα) που αγνοούν όλες αυτές τις ιστορικές πληροφορίες, δεν προσφέρουν τίποτα τουλάχιστον τώρα.

Η ΧΑ δεν μπορεί να αφεθεί έτσι. Δεν μπορεί να αγνοηθεί. Τον πρώτο καιρό που είχε φανεί ο ΛΑΟΣ του Καρατζαφέρη, την ίδια στάση κρατούσαν οι αριστεροί στις τηλεοπτικές συναντήσεις με τους ανθρώπους του: «δεν μιλάμε με φασίστες». Αλλά αυτή η δήθεν «αγωνιστική» στάση, σύντομα ξεφούσκωσε καθώς «φούσκωνε» ο Καρατζαφέρης. Δεν θα με εκπλήξει καθόλου αν τα αποτελέσματα των εκλογών την ερχόμενη Κυριακή διαψεύσουν τις δημοσκοπήσεις για την εκλογική ισχύ της ΧΑ!

Η ΧΑ είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο και είναι μάταιο να ψάξουμε τον τρόπο δημιουργίας του και να κατανείμουμε ευθύνες. Τα κοινωνικά φαινόμενα δεν τα θρέφει κανείς. Οι κοινωνικές διεργασίες που τα δημιουργούν είναι τόσο σύνθετες που είναι δύσκολο να εντοπιστεί η πηγή. Το θέμα είναι ότι τώρα, το κοινωνικό φαινόμενο ΧΑ, με μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ψήφους πίσω του, δεν μπορεί ένα κόμμα που ισχυρίζεται ότι είναι μέσα στην κοινωνία  όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, να το αγνοεί και να το υποτιμά. Η λύση δεν είναι η αφ’ υψηλού περιφρόνηση και ο σνομπισμός ή η βρισιά, διότι το πρόβλημα δεν είναι η ΧΑ ως οργάνωση αλλά οι αντιλήψεις των ψηφοφόρων της.

Οι θέσεις της ΧΑ είναι μια επιλεκτική συλλογή απόψεων από ιδέες που βρίσκει κάποιος στις θέσεις του κόμματος ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ, του ΛΑΟΣ αλλά και των κομμάτων της Αριστεράς. Το θέμα όμως είναι ότι οι ψηφοφόροι τους, δεν τους ψηφίζουν για αυτές τις θέσεις. Δεν νομίζω ότι τις γνωρίζουν άλλωστε.

Τους ψηφίζουν :

(1) για την στάση που έχουν ως προς τους μετανάστες –«να τους διώξουμε»- και για την προστασία της χώρας δια της στρατιωτικοποίησης και της αστυνόμευσης και

(2) για τον ιδιόμορφο ακτιβισμό και την χειροδικία τους. 

Αυτός ο «ακτιβισμός» (ξυλοδαρμοί και μαχαιρώματα σε μετανάστες στις γειτονιές των πόλεων, περιπολίες ελέγχου, κλπ.) είναι αποδεκτός με ανακούφιση από τους πολίτες των συγκεκριμένων περιοχών και αυτό ανακλάται στην εκλογική δύναμη της ΧΑ. Είδαμε και πρόσφατα, με το γεγονός της δολοφονίας του διαρρήκτη στην Παιανία, το πόσο εύκολα οι πολίτες είναι διατεθειμένοι να «αναθέσουν» την αυτοδικία τους σε κάποιον άλλον και να περιοριστούν μετά σε ένα «καλά του έκανε», αφήνοντας τις τύψεις στον δράστη. Αυτό το κενό καλύπτει η ΧΑ προσφέροντας τις «υπηρεσίες» της.  Κανείς –κυριολεκτικά- δεν έχει ασχοληθεί με το πολύ συγκεκριμένο θέμα της αστυνόμευσης. Ούτε το επίσημο κράτος, ούτε τα κόμματα της Αριστεράς που περιορίζονται σε μια «στρατηγικού βάθους» θεώρηση του προβλήματος «παράνομη μετανάστευση» και σε απολογητική θέση –σωστή πάντως- ότι για την εγκληματικότητα δεν φταίνε μόνον οι μετανάστες.

Με την ευκαιρία δεν κατάλαβα ποτέ την επιχειρηματολογία περί της μη χρήσης του όρου «λαθρομετανάστης» διότι –λέει- δεν υπάρχουν «λαθραίοι άνθρωποι» λες και δεν υπάρχουν «λαθρεπιβάτες» ή «λαθραναγνώστες» ή «λαθροκυνηγοί».Προχθες σε χτεσινή τηλεοπτική συζήτηση (συμμετείχε η Βαλαβάνη του ΣΥΡΙΖΑ), αφιερώθηκε αρκετός χρόνος σε παρατηρήσεις περί του πολίτικαλ κορέκτ του «παράνομος μετανάστης» έναντι του . . . «λαθρομετανάστης»! Κλείνω την παρένθεση.

Ο ακτιβισμός της ΧΑ έχει και μια άλλη διάσταση. Είναι η «χειροδικία»  προς το πολιτικό προσωπικό των κοινοβουλευτικό κομμάτων. Οι πολίτες δεν δέχονται την εξέλιξη της κατάστασης προς τον οικονομικό μαρασμό τους και είναι αυτός ο λόγος που η γροθιά στην Κανέλλη και το βρέξιμο της Δούρου σμίγει  με την ηχώ του «να καεί, να καεί το μπουρδέλο η Βουλή» που φώναζαν οι αγανακτισμένοι του άνω διαζώματος της πλατείας Συντάγματος που όμως δεν ακούγονταν στο κάτω διάζωμα όπου κόρωναν οι συζητήσεις περί . . . άμεσης δημοκρατίας. Εκεί τότε έπρεπε, μεταξύ των διαζωμάτων, να γίνει με αποφασιστικότητα ο διάλογος περί θεσμών της Δημοκρατίας και περί του «απολίτικου» συνθήματος που σήμερα αποδείχνεται ιδιαιτέρως πολιτικό και βίαιο.

Δεν είναι απόκληροι της κοινωνίας αυτή που ψηφίζουν ΧΑ. Νομίζω ότι πρόκειται

(α) για κατοίκους σε υποβαθμισμένες περιοχές των πόλεων όπου είναι συγκεντρωμένοι οι παράνομοι αυτοί αλλοεθνείς δυστυχισμένοι αλλά και

(β) για κατοίκους περιοχών με παραδοσιακό συντηρητικό προφίλ (Λακωνία, Κορινθία) κι όπου η επιλογή ενός αυταρχικού τρόπου διοίκησης ήταν, ιστορικώ τω τρόπω, επιλογή τους.

Στην βάση της σκέψης και των δύο κατηγοριών πολιτών, είναι ο ίδιος συντηρητισμός που τους θέλει ψηφοφόρους και όχι ενεργούς πολίτες: όπως αναθέτουν την διακυβέρνηση της χώρας σε κάποιο κόμμα και μετά γίνονται «κοψοχέρηδες» έτσι τώρα αναθέτουν στους ΧΑτες να «καθαρίσουν» για πάρτι τους με τους «Αλβανούς και τους μαύρους» και τους δίνουν «άφεση αμαρτιών» δια της ψήφου τους. Δηλαδή εντός των πλαισίων του πελατειακού κράτους είμαστε και πάλι αλλά με περισσότερη αποτελεσματικότητα και αμεσότητα!

Η επιρροή της ΧΑ θα περιοριστεί στον βαθμό που οι πολίτες θα μεταβάλλονται από ψηφοφόρους του καναπέ σε δραστήριους παράγοντες και ρυθμιστές του βίου τους. Επίσης οι φασιστικές αντιλήψεις θα μειώνονται όσο πιο πολύ γίνονται αποτελεσματικοί οι δημοκρατικοί θεσμοί και οι συμπεριφορές όλων μας είναι συμβατές με αυτούς. Κι εδώ είναι για την Αριστερά πεδίον προσδοκιών λαμπρόν.

Όλα αυτά μπορεί και πρέπει να είναι το περιεχόμενο μιας Αριστερής πολιτικής που επιδιώκει να αλλάξει συνειδήσεις των πολιτών και όχι απλώς την εκλογική συμπεριφορά τους.

Η Αριστερά ζημιώνεται όταν δεν συζητάει την ουσία των προβλημάτων που απασχολούν τους πολίτες και επιδιώκει να «στριμώξει» την λύση των προβλημάτων αυτών σε κάποιες ιδεοληψίες, χωρίς επιχείρημα χωρίς συζήτηση. Οι πολίτες έχουν βαρεθεί τις γενικολογίες και θέλουν λύσεις πρακτικές αντί για αόριστα σεμινάρια ορθολογισμού και αφηρημένου ανθρωπισμού. Στις απόψεις τους, ακόμα και σε ότι οι «διανοούμενοι» τώρα χαρακτηρίζουν ως πολιτικά καθυστερημένο και ανώριμο, να υπάρχει εκείνη η αλήθεια που θα έδινε άλλο χρώμα στην πολιτική συζήτηση.