και πως θα περάσει η ωρα στο χωριό ρε φίλε;

. . . αυτό ρωτάει ένας φίλος στη συζήτηση εδώ, οπότε ενώ ξεκίνησα να του απαντήσω το κείμενο βγήκε μεγάλο και το δημοσιεύω εδώ. Δεν πρόκειται για πραγματεία αλλά για σκέψεις ατάκτως ερριμμένες στο χαρτί.

Το ερώτημα του φίλου έχει σχέση με τον χρόνο. Συχνά  για την ίδια έννοια 'χρόνος', χρησιμοποιούμε την μονάδα μέτρησης του χρόνου, την ώρα ή τον αιώνα- στα αρχαία και στα πατερικά ορθόδοξα κείμενα.

Ο χρόνος, η ώρα λοιπόν, κυλάει, περνάει, τρέχει, φεύγει. Είναι κάτι σαν ρευστό, σαν το νερό στο αυλάκι και δεν είναι τυχαίο που με την ροή του νερού στην κλεψύδρα οι αρχαίοι μετρούσαν τον χρόνο ομιλίας ενός ρήτορα στην Εκκλησία του Δήμου.

Τον χρόνο τον μετράμε για να υπολογίσουμε την διάρκεια της ανθρώπινης πράξης. Οι καλόγεροι στα μοναστήρια της Δύσης ήθελαν να μετράνε την ώρα που περνάει μέχρι την επόμενη προσευχή τους κι έτσι ανακάλυψαν τα ρολόγια. Τώρα το ρολόι μας κάνει να τρέχουμε για να κτυπήσουμε κάρτα στο εργοστάσιο, για να πάρουμε το παιδί από το σχολείο. Το ρολόι μας βασανίζει και για αυτό ο μάγκας που δεν άντεχε να περιμένει την γκόμενα που τον έστηνε στα ραντεβού της δήλωσε τραγουδιστά πως ‘θα το πουλήσει το ρολόι και θα πάρει κομπολόι’ -κομπολόι, άλλο εργαλείο βοηθητικό για την προσευχή και τούτο.


Αλλά υπάρχει και η ψυχολογική αίσθηση για την ροή του χρόνου: όταν αισθάνεσαι ψυχολογικά άσχημα επειδή είσαι ‘μέσα’ σε μία δυσάρεστη κατάσταση και θέλεις οπωσδήποτε να βγεις από αυτήν, ο χρόνος δεν περνάει με τίποτα. Κοιτάς και ξανακοιτάς το ρολόι και είναι σαν οι δείκτες να έχουν κολλήσει. Το κουνάς το φέρνεις κοντά στ’ αυτί για να βεβαιωθείς ότι δουλεύει αλλά δεν ανακουφίζεσαι διότι εκείνο το σκασμένο δουλεύει. Φαντάσου έναν μποξέρ στριμωγμένο στο σχοινιά του ρινγκ από τον αντίπαλο. Δέχεται το γρονθοκόπημα και περιμένει να περάσει ο χρόνος και να ακουστεί το καμπανάκι λήξης του γύρου για να ξεκουραστεί στην γωνιά του.

Είναι γνωστό το ανέκδοτο με τον δάσκαλο που στο σχολείο, τότε που η καθαρεύουσα κυριαρχούσε, λέει στα παιδιά να γράψουν έκθεση με θέμα ‘χρόνου φείδου’ (δηλαδή ‘κάνε οικονομία στον χρόνο σου, μην τον σπαταλάς’). Κάποιο παιδί έγραψε αυτό που κατάλαβε: ‘ο χρόνος είναι φίδι και μας τρώει’. Η ιστορία θέλει τον δάσκαλο να είναι μεσήλικας οπότε διαβάζοντας το γραπτό του μαθητή, αναστέναξε, ‘αλήθεια είναι’, ψιθύρισε και δεν τον βαθμολόγησε άσχημα, ως ‘εκτός θέματος’, τον μαθητή.

Για τους ηλικιωμένους ο χρόνος πέρασε και περνάει πολύ γρήγορα. Μόλις χθες ήταν νέοι και κοπέλες και τώρα στον καθρέπτη δεν αναγνωρίζουν το ζαρωμένο πρόσωπο τους.

Οι νέοι νομίζουν ότι ο χρόνος τους περιμένει και για αυτό πιο συχνά είναι εκείνοι που ‘αράζουν’ στις καφετέριες. Νομίζω το έχω ξαναπεί, ότι το σύνθημα που εκφράζει καλύτερα τον συβαριτισμό της νεότητας είναι το ‘σύνταξη στα 18 και θητεία στα 100’. Τέλεια!

Το ‘να αφήνεις τον χρόνο να κυλάει’ σημαίνει ότι είσαι κάπου ‘αρακτός’ και απολαμβάνεις το τοπίο και τους περαστικούς πίνοντας καφέ. Δηλαδή είσαι παρατηρητής των γεγονότων.

Υπάρχουν όμως και στιγμές που είναι τόσο ευχάριστες που δεν θέλεις να τις χάσεις. Επιθυμείς αυτό που ζεις να κρατήσει πέρα από τα όρια που ξέρεις ότι έχει. Ο χρόνος τώρα περναέι ταχύτατα. Ο δαρμένος μποξέρ θα ήθελε να μείνει στο σκαμνάκι του για πάντα, μέχρι να σβήσουν τα φώτα στο γήπεδο και επειδή ξέρει τι τον περιμένει όταν σε λίγο ακουστεί το καμπανάκι, αισθάνεται τον χρόνο να περναέι ταχύτατα και πρέπει πάλι να αφεθεί στην αδυσώπητη ισχύ του αντίπαλου.

Λοιπόν μερικές φορές, φαίνεται ότι η ζωή του στο χωριό -έτσι λέει ο φίλος- είναι βάσανο μεγάλο και αισθανόμαστε ότι πρέπει να περάσει γρήγορα. Εσύ κι εγώ ίσως όχι,  αλλά ο άλλος για αυτό χαζεύει στην οθόνη του λάπτοπ και περιδιαβαίνει τα ιστολόγια έτσι χωρίς νόημα, επιδιώκοντας ακριβώς να περάσει ο χρόνος. Και μετά;

Αν είναι νάναι ευχάριστο αυτό το ‘μετά’ κανένα πρόβλημα. Πολύ φοβάμαι όμως ότι το ‘μετά’ είναι ένας νέος κύκλος αμηχανίας και ζόρικής αδράνειας που πάντα θα θέλεις να ‘ξεχαστείς’ για να περάσει κι αυτός με την σειρά του γρήγορα. Με τον τρόπο και τον ρυθμό αυτό, η εξέλιξη της ζωής είναι μια γραμμική προέκταση του παρόντος σε ένα μέλλον που μοιάζει με χθες, χωρίς εκπλήξεις. Οπότε, τι ενδιαφέρον έχει το όλο θέμα;

Αλλά αυτά δεν είναι χαρακτηριστικά της ζωής όλων στο χωριό και δεν ισχύουν μόνο στο χωριό μας.

Αυτά όλα περιγράφουν την κατάσταση των ανθρώπων όταν αισθάνονται ότι δεν ελέγχουν την ζωή τους (άρα και τον χρόνο) και ότι η ζωή εξελίσσεται κάπου εκτός κι αυτοί είναι παρατηρητές εκ του πολύ μακρόθεν. Και μάλιστα αυτό το λίγο που ζουν οι ίδιοι, είναι άσχημο κι επαχθές και για αυτό το διάλειμμα αυτό της παρακολούθησης της ζωής των άλλων, της ζωής αλλού, το ‘άραγμα’ δηλαδή, θέλουν να κρατήσει. Διότι αυτό είναι το πιο ευχάριστο μέρος της ζωής τους.

Όχι μόνο στο χωρίο μας και στα χωριά γενικά αλλά και στις πόλεις πολλοί νέοι άνθρωποι κυρίως, έχουν ανάγκη της ανακάλυψης ενός νέου χρόνου, μιας άλλη ζωής που είναι πιο υγρή και ενδιαφέρουσα από ότι αυτή ονομάζουν ζωή. Ουσίες κάθε είδους διατίθενται για τον σκοπό αυτό κι επειδή από ότι φαίνεται δεν θα βρεθεί σύντομα αυτή η νέα ζωή, το εμπόριο των ουσιών της φευγάλας είναι από τα λίγα πράγματα που θα έχει διάρκεια και κερδοφορία. Και αλλού αλλά και στο χωρίο μας.

Η ζωή δεν έχει κανένα νόημα. Η ζωή είναι αυτό που κάνεις. Η ζωή είναι αυτό που γίνεσαι κάθε στιγμή. Η ζωή έχει το νόημα που δίνεις εσύ στις πράξεις σου. Μπορείς να κάνει τα πάντα. Μπορείς να κάνει άλλα πράγματα και μετά άλλα. Πρέπει να βλέπεις, να ακούς, να διαβάζεις, να αισθάνεσαι τα ποιήματα των άλλων αλλά πρέπει να τα κρίνεις, να τα αφομοιώνεις, να τα συναισθάνεσαι έτσι που σύντομα να γράψεις τα δικά σου ποιήματα (κυριολεκτικά και μεταφορικά).