Να τι θα έλεγα στην σημερινή συνάντηση της Επιτροπής Διαβούλευσης

 

Λέω σήμερα να ολοκληρώσω τις πρώτες παρατηρήσεις μου για το Επιχειρησιακό Σχέδιο (ΕΣ) του Δήμου μας και ίσως εάν χρειαστεί στο μέλλον να επανέλθω.  Σε λίγο μάλιστα αρχίζει η συνεδρίαση της Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης κι ωσεί παρών καταθέτω την άποψη μου. Στην συνέχεια, με πλάγια γράμματα είναι τα αποσπάσματα από το ΕΣ

Το κείμενο του ΕΣ προβλέπει μια διαδικασία πέντε (5) σταδίων για την ολοκλήρωση του Στρατηγικού Σχεδιασμού. Απ’ ότι φαίνεται αυτά τα στάδια ολοκληρώθηκαν και για αυτό αρχίζει η συζήτηση του ΕΣ στα όργανα του Δήμου ανάμεσα στα οποία και στην Επιτροπή Διαβούλευσης.

Όμως, εάν οι παραδοχές και τα συμπεράσματα είναι λάθος, εάν η περιγραφή του Δήμου και των δυνατοτήτων του δεν είναι ολοκληρωμένη ή είναι μυωπική, αντίστοιχη θα είναι και η συνέχεια της όλης μελέτης.

Ε, είμαι βέβαιος ότι βασικά σημεία του ΕΣ είναι εντελώς σε λάθος κατεύθυνση και για αυτό πρέπει άμεσα να εξεταστούν και να αλλάξουν.

Δεν μπορώ να συμφωνήσω ότι η διαπίστωση “Σύμφωνα με το εγκεκριμένο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Στερεάς Ελλάδας (ΦΕΚ 1469 / Β / 2003), οι πόλεις των Θεσπιών και Αλιάρτου κατατάσσονται στο 4ο επίπεδο οικισμών. Εξαρτώνται από το οικιστικό δίπολο 2ου επιπέδου Λιβαδειά – Ορχομενός, του οποίου η ανάπτυξη στοχεύει στην εξισορρόπηση των συγκεντρώσεων στις συνοριακές με την Αθήνα περιοχές και στηρίζει την κατοίκηση του κύριου γεωργικού χώρου της Περιφέρειας” μπορεί να αποτελεί βάση για την εκπόνηση στρατηγικής για τον Δήμο μας. Η διαπίστωση αυτή που έχει διαμορφωθεί ήδη από το 2003 (!) μετατρέπει τον Δήμο μας, αργά η γρήγορα, σε παράρτημα του ούτως ειπείν . . . δίπολου!

Άσε που αφήνει απέξω, ως θεώρηση, τον μισό πληθυσμό του Δήμου (τους συμπολίτες του τέως Δήμου Θεσπιών) για τους οποίους βασικές υπηρεσίες (συγκοινωνία, τράπεζες, Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών, Εφορία, κλπ.) είναι στον Δήμο Θήβας! Ακόμα και το Υποθηκοφυλακείο Θεσπιών είναι στα Βάγια και μάλλον κάτι πρέπει να γίνει για να επανέλθει στην φυσική αρχική του έδρα, στις Θεσπιές.

Θεωρώ ότι ο Δήμος μας μπορεί να έχει άλλο, πιο ουσιαστικό ρόλο και να κάνει την διαφορά ουσίας για το καλό των δημοτών του από το να είναι ένας μικρός και αδύναμος σχηματισμός που πνέει τα διοικητικά του λοίσθια.

Με την ολοκλήρωση και έγκριση της Α΄ φάσης από το Δημοτικό Συμβούλιο, το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα τίθεται σε δημόσια διαβούλευση. Στο πλαίσιο αυτό θα προσκληθούν οι εκπρόσωποι των τοπικών φορέων και κάτοικοι της πόλης προκειμένου να υποβάλλουν τις δικές τους προτάσεις.

Άρα τώρα έφτασε ο καιρός που θα πρέπει οι πολίτες και οι φορείς να πουν την άποψη τους. Μα είναι προφανές ότι οι τοπικοί φορείς εκτός από το να διατυπώσουν τις πιο σημαντικές σημερινές ανάγκες τους, δεν είναι σε θέση να πουν τίποτα άλλο. Δεν είναι προετοιμασμένοι και δεν είναι εκπαιδευμένοι για αυτό. Εξακολουθώ να περιμένω την ανακοίνωση για τα ερωτηματολόγια.

Εάν η συμμετοχή είναι η πεμπτουσία της δημοκρατίας, η συμμετοχή σε κάποιο προβληματισμό δεν εξασφαλίζεται απλώς με την πρόσκληση αλλά με κατάλληλη υποστήριξη και προετοιμασία. Ο κάθε πολίτης πρέπει να πειστεί ότι η γνώμη του είναι χρήσιμη και να ενθαρρυνθεί να την διατυπώσει και όχι να αντιμετωπιστεί με χαιρεκακία “σου είπαμε να μιλήσεις και δεν μίλησες. Άρπα τώρα τις αποφάσεις μας”. Διότι αν δεν συμμετέχει ο πολίτης με την γνώμη του τότε δεν δεσμεύεται για την υλοποίηση και αυτό είναι που μας ενδιαφέρει. Να υλοποιήσουμε τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν και όχι να συζητάμε γενικώς και αορίστως.

Ανάμεσα στα λάθη που περιέχονται στο ΕΣ, είναι στο κεφάλαιο “πολιτισμός” όπου αναφέρονται τα βασικά πανηγύρια των χωριών μας. Στο Ερημόκαστρο για παράδειγμα, το πιο σημαντικό πανηγύρι είναι του Αγ. Χαραλάμπους (10 Φεβ) και του Αγ. Δημητρίου (26 Οκτ). Στο Μαυρομμάτι το πανηγύρι της Αγίας Σωτήρας (6 Αυγ) είναι επίσης σπουδαίο.

Στους πόρους του Δήμου μας δεν γίνεται καμία αναφορά στους καταγόμενους από τα χωριά και κατοικούντες αλλού συμπολίτες μας. Στην ανάγκη να συμπεριληφθούν ως αναπτυξιακό δυναμικό στους πόρους του Δήμου. Ο Δήμος πρέπει σήμερα κιόλας να ξεκινήσει μια καταγραφή των ανθρώπων αυτών με τα ειδικά προσόντα και τις δυνατότητες του καθενός.

Η άσκηση της “ανάλυσης σουότ” είναι εντελώς λάθος: μπερδεύει τις διαπιστώσεις με τα προβλήματα και οδηγεί σε επανάληψη ή σε αναφορά ανούσιων λεπτομερειών. Για την διαστρέβλωση της μεθόδου αυτής θέλω να πως μερικά πράγματα.

Εξ όσων γνωρίζω, όταν γίνεται η ανάλυση των ισχυρών και αδύνατων σημείων, λόγος γίνεται για το εσωτερικού του συγκεκριμένου οργανισμού που εν προκειμένω, ας πούμε ότι είναι ο Δήμος (ως οργανισμός και ως τρόπος λειτουργίας). Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε ότι:

·        Αδύνατα σημεία είναι τα: Γραφειοκρατία, περιορισμοί στους πόρους (άνθρωποι, χρήματα), γήρανση πληθυσμού, στασιμότητα στην παραγωγική ανασυγκρότηση της αγροτικής παραγωγής, κλπ.

·        Ισχυρά σημεία: η γεωγραφική του θέση που κάνουν το Δήμο πέρασμα για τους κατοίκους της Αττικής είτε προς Αράχοβα Δελφούς είτε προς Κορινθιακό , το ιστορικό και αρχαιολογικό δυναμικό του, κλπ.

Όσο πιο πολλοί σκεφτούμε τόσο πιο πολλά θα βρούμε. Το σημαντικό εδώ είναι οι διαπιστώσεις αυτές να είναι αντικειμενικές –όχι αυτά που νομίζουμε ή αυτά που θα θέλαμε να είμαστε- και σχετικά τεκμηριωμένες.

Στην συνέχεια, εξετάζουμε το περιβάλλον κι εντοπίζουμε τις ευκαιρίες για ανάπτυξη και τους πιθανούς κινδύνους που θα προκληθούν.

Στην κατηγορία αυτή μπορούμε να δούμε ως ευκαιρίες:

·        Τη γειτνίαση με την Αττική που αποτελεί μια μεγάλη αγορά για τα προϊόντα μας

·        Το αυξανόμενο ενδιαφέρον των καταναλωτών για αγορά αγνών και παραδοσιακών προϊόντων

·        Τη αυξανόμενη τάση των κατοίκων της Αττικής για “δραπέτευση” σε περιοχές με ενδιαφέρον ιστορικό και τουριστικό

·        «Πέρασμα» προς την υπόλοιπη ηπειρωτική Ελλάδα

Αντίθετα ως απειλές μπορούμε να δούμε:

·        Την αλλαγή προς το χειρότερο του κλίματος και την μείωση των νερών

·        Την ανάπτυξη ρυπογόνων βιομηχανικών δράσεων επειδή δεν μπορούν να εγκατασταθούν στην Αττική

·        Την μείωση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών Αθηναίων

Το ενδιαφέρον τώρα –και το δύσκολο- είναι να αξιοποιήσεις τα ισχυρά σημεία του Δήμου για να αδράξεις τις ευκαιρίες που θα παρουσιαστούν και που τις έχεις περιγράψει και από το άλλο μέρος, να εξαλείψεις τα αδύνατα σημεία όσο είναι δυνατό για να προφυλαχτείς από τις απειλές που θα δεχτείς.

Αλλά, το είπα, σε έναν κοινωνικό φορέα όπως ο Δήμος μας όλα αυτά είναι δύσκολο να εφαρμοστούν διότι εκ των πραγμάτων ο Δήμος είναι χαλαρός οργανισμός και όχι πειθαρχημένο σύνολο όπως μια ιδιωτική επιχείρηση.

Στο ΕΣ η μέθοδος “σουότ” έτσι όπως μηχανικά και επιπόλαια εφαρμόστηκε, οδηγεί σε παραλογισμούς και σε σύγχυση του στόχου και της μεθόδου. Για παράδειγμα στον τομέα Περιβάλλον και Ποιότητα Ζωής αναφέρει ως στρατηγική επιδίωξη την “Αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και ενημέρωση των πολιτών σε θέματα Α.Π.Ε.” και . . . την “Ενίσχυση της περιβαλλοντικής και οικολογικής συνείδησης των πολιτών”.

Δηλαδή εάν όλοι γίνουμε ειδικοί στα φωτοβολταϊκά και στις ανεμογεννήτριες σε επίπεδο διδακτορικού πτυχίου, θα βελτιωθεί το επίπεδο ζωής μας; Προφανώς και όχι. Προφανέστατα ο στόχος είναι η επιδίωξη της χρήσης ήπιων μορφών ενέργειας από τους κατοίκους για να μην προκαλείται επιβάρυνση του περιβάλλοντος με ανεπιθύμητους ρύπους (αιθάλη, διοξείδια θείου, κ.α.). Όμως η διατύπωση αυτή είναι ευχολόγιο εφόσον δεν εξασφαλίζεται η πρόσβαση και η αξιοποίηση αυτών των μορφών. Εάν για παράδειγμα, έλεγε ο Δήμος ότι διεκδικεί την προνομιακή τροφοδοσία των νοικοκυριών του Δήμου με φυσικό αέριο από τον υπάρχοντα αγωγό σε προνομιακή (χαμηλή τιμή) αυτό θα μπορούσε να είναι στρατηγική πρόταση.

Παρακάτω, οι βελτιώσεις των δικτύων (αποχετευτικών, ύδρευσης, κλπ.) δεν είναι στρατηγικός στόχος. Δεν αποτελεί στρατηγικό στόχο η υποχρέωση ως θεσμού του Δήμου το να κάνει την στοιχειώδη δουλειά του. Είναι σαν να λέμε ότι στρατηγικός στόχος για την Αστυνομία είναι να συλλαμβάνει τους παραβάτες του νόμου.

Τέλος, σημαντικές παραλείψεις του ΕΣ θεωρώ την μη αναφορά στις Υπηρεσίες Υγείας και Φροντίδας που ένας διαρκώς περισσότερο γερασμένος πληθυσμός θα χρειάζεται καθώς και την ανύπαρκτη καταγραφή και ανάλυση της παθογένειας της αγροτικής οικονομίας της περιοχής, του βασικού παράγοντα ανάπτυξης. Α, με την ευκαιρία αυτή, ο Γεωργικός Συνεταιρισμός δεν είναι σύλλογος!

 Για να μην λέτε ότι δεν προτείνω κάτι, επιθυμώ να μοιραστώ μαζί σας την άποψη μου για το τι πρέπει να γίνει και που δεν είναι δημιουργήματα του μυαλού μου.

Σύμφωνα λοιπόν με πολλούς σοβαρούς “γκουρού” της διοίκησης, η υλοποίηση της αλλαγής περιλαμβάνει τα ακόλουθα στάδια:

1.     Κατανόηση του επείγοντος της αλλαγής από το σύνολο του πληθυσμού του συγκεκριμένου κοινωνικού συνόλου. Το βασικό στρατηγικό ερώτημα είναι: “θέλουμε να αλλάξουμε τη ζωή μας;”, “υπάρχει λόγος για αυτό; Κινδυνεύουμε από κάτι;”.

Δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι όλοι συμφωνούμε σε αυτά τα ερωτήματα τα οποία ξεπερνάνε την κρίση που μας βασανίζει. Δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι οι νέοι κυρίως αγρότες ενδιαφέρονται πράγματι για να εργάζονται διαφορετικά και να παράγουν προϊόντα προστιθέμενης αξίας. Αυτό θα μας το δείξει η συζήτηση μαζί τους και κατά πόσο θα αντιληφθούν ότι το μοντέλο της αγροτικής παραγωγής που ισχύει τα τελευταία πενήντα χρόνια έχει φάει τα ψωμιά του. Δεν είναι άλλες επιδοτήσεις που χρειαζόμαστε αλλά άλλο τρόπο παραγωγής και διανομής και αυτό τον άλλο τρόπο δεν θα μας τον υποδείξει δυστυχώς κανένας γκουρού. Πρέπει μόνοι μας να τον σχεδιάσουμε. Πάντως εάν δεν κατανοούμε όλοι το επείγον των καταστάσεων, τίποτα δεν πρόκειται να γίνει παρόλες τις ώρες των διαβουλεύσεων.

2.     Δημιουργία – συγκρότηση ηγετικής ομάδας που θα συντονίσει την όλη προσπάθεια της αλλαγής.

Η ομάδα αυτή (ας τη πούμε “ομάδα αλλαγής”) δεν ταυτίζεται με την επίσημη διοίκηση του Δήμου και δεν υποκαθιστά τις λειτουργίες του Δήμου. Αποτελείται από άτομα με συμπληρωματικές ικανότητες και με “χημεία” μεταξύ τους, ως προσωπικότητες, αλλά με απόλυτη παθιασμένη ταύτιση ως προς το επιδίωξη τους να αλλάξουν το Δήμο. Τον παλιό καλό καιρό τέτοιο ρόλο έπαιξαν “φωτισμένες ηγεσίες” και κόμματα αλλά τώρα η κοινωνία –λέγε με Μήτσο, Βαγγέλη, Μαρία-  πρέπει να το κάνει. Νομίζω καθώς το ισχύον πολιτικό κομματικό σύστημα κωφεύει, ιδού πεδίον δόξης λαμπρό για νέα πολιτικά πρόσωπα! Και δεν είναι ανάγκη να είναι όλοι απο την δημοτική παράταξη της πλειοψηφίας, έτσι;

3.     Διαμόρφωση του οράματος. Αναζήτηση λύσεων έξω από τα όρια της κοινότητας και του σημερινού τρόπου ζωής

Ναι, είναι το πιο δύσκολο κομμάτι διότι δυστυχώς για όλους μας δεν υπάρχουν έτοιμες λύσεις. Το όραμα πρέπει να είναι απλό και κυρίως υλοποιήσιμο και όχι κάποια άσκηση θάρρους ουτοπίας. Είναι η ουσία της πολιτικής, κατά τη γνώμη μου, και απαιτεί τη συμμετοχή όλων. Η ομάδα αλλαγής, που προανέφερα, πρέπει να κινητοποιήσει τους φορείς και να τους βάλει στην λογική της αναζήτησης οράματος για τους ίδιους. Ο ποδοσφαιρικός σύλλογος, για παράδειγμα, πρέπει να διατυπώσει το δικό του όραμα. Ο Συνεταιρισμός το ίδιο. Κι όλα αυτά να τα συντονίσει και να τα διαμορφώσει σε κοινό όραμα η ομάδα αλλαγής.

4.     Επικοινωνία του οράματος σε όλους τους συμπολίτες συνεχώς και αδιαλείπτως

5.     Κινητοποίηση περισσότερων μελών ή και όλης της κοινωνίας στην υλοποίηση του οράματος.

Η συμμετοχή αυτή είναι η πηγή της καινοτομίας στην ζωή των κοινοτήτων. Η αλλαγή στη ζωή μας δεν είναι υπόθεση ολίγων φωτισμένων. Αυτά αλλού και άλλοτε. Θα πρέπει όλοι να αναλάβουν κομμάτια ευθύνης.

6.     Γρήγορες επιτυχίες στην πορεία προς την υλοποίηση του οράματος.

Η υλοποίηση του οράματος δεν είναι για μιαν άλλη ζωή αλλά για ετούτη. Εάν δηλαδή πούμε ότι πρέπει να παράγουμε και να πουλάμε συσκευασμένο ελαιόλαδο, αυτό θα πρέπει έστω και δοκιμαστικά να γίνει, έστω και με πολύ χαμηλή κερδοφορία. Εάν πούμε ότι θέλουμε τα χωριά μας να είναι πεντακάθαρα για να δέχονται τους Αθηναίους τα Σαββατοκύριακα, αυτό πρέπει σιγά-σιγά να γίνει και τα βρομόνερα να εξαφανιστούν από τους δρόμους σήμερα και όχι σε ένα άλλο φωτεινό μέλλον.  

Οι νίκες αυτές προϋποθέτουν την επιτυχή αντιμετώπιση των εμποδίων συνειδητών και ασυνειδήτων. Διότι η συνήθεια είναι ο μεγαλύτερος κρυφός εχθρός της κάθε αλλαγής.

7.     Υλοποίηση και σταθεροποίηση των αλλαγών

8.     Θεσμοθέτηση των αλλαγών και δημιουργία νέας παράδοσης.

Τα βήματα αυτά θα γίνουν παράλληλα με τη συμβατική ζωή της κοινότητας διότι η ζωή δεν θα σταματήσει. Η προσπάθεια για την υλοποίηση του κοινού μας οράματος όμως, θα βελτιώσει σημαντικά την συμβατική λειτουργία των υπηρεσιών του Δήμου αλλά θα δώσει και ώθηση στην διεκδίκηση από τις κεντρικές γραφειοκρατίες πόρων που σήμερα τους διαχειρίζονται συμφώνως με το πολύ στενό κομματικό σχέδιο τους.

Δηλώνω παρών και αισιόδοξος για το μέλλον του Δήμου μας που θα είναι πολύ καλύτερο από το καλύτερο παρελθόν μας.