Αναπάντητα ερωτήματα για την ανεργία

Ενόψει της σημερινής συνάντησης με τους υποψήφιους βουλευτές του νομού μας, θέλω να μοιραστώ μαζί σας κάποιες σκέψεις για το θέμα της ανεργίας και της απασχόλησης.

Αντιγράφω από το δικτυότοπο της εφημερίδας ΤΟ ΒΗΜΑ σημεία απο την πρόσφατη έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO):  «Στα τέλη του 2011 υπολογίζεται ότι 196 εκατομμύρια άνθρωποι ήταν άνεργοι παγκοσμίως και ο αριθμός αυτός εκτιμάται ότι θα αυξηθεί στα 202 εκατομμύρια το 2012, σύμφωνα με την ετήσια «Έκθεση του Κόσμου της Εργασίας 2012». Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την Στατιστική Υπηρεσία, ο αριθμός των ανέργων ανήλθε στο τέλος του 2011 στα 1.025.877 και ο αριθμός των απασχολουμένων μειώθηκε κάτω από τα 4 εκατομμύρια.

Στον αριθμό των ανέργων, προσθέτω, δεν υπολογίζονται ως άνεργοι οι επαγγελματίες που κλείνουν τα μαγαζιά τους και οι επιστήμονες (μηχανικοί, γιατροί, δικηγόροι) που κλείνουν τα γραφεία τους.

Σύμφωνα με την έκθεση της ILO, «οι άνθρωποι που αναζητούν εργασία για μεγάλο χρονικό διάστημα χάνουν το ηθικό τους. Στις αναπτυγμένες χώρες, περίπου το 40% όσων βρίσκονται στην πιο παραγωγική ηλικία τους (25-49 ετών) και αναζητούν εργασία, έχουν μείνει χωρίς δουλειά για πάνω από ένα χρόνο. Επιπλέον, το ποσοστό των νέων ανέργων έχει εκτοξευτεί στα ύψη, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο για κοινωνική αναταραχή, ιδίως σε ορισμένες περιοχές της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής».

Κι εδώ εντοπίζονται οι αιτίες και για την αύξηση πωλήσεων σε ψυχοφάρμακα αλλά και στην ροή των μεταναστών που μπαίνουν παράνομα στη χώρα μας και σωρεύονται στην Αττική.

Όλα τα φαινόμενα είναι αλληλομπλεγμένα και πρέπει να αρχίσουμε να λύνουμε το κουβάρι.

Γιατί δεν γίνεται λοιπόν αυτό; Γιατί είναι τόσο δύσκολο, όχι να λυθεί, αλλά να αντιμετωπιστεί κάπως, το θέμα της ανεργίας, την στιγμή που όλοι μιλούν για μια κοινωνική βόμβα στις κοινωνίες μας;

 «Η λιτότητα δεν παρήγαγε περισσότερη οικονομική ανάπτυξη . . . Οι άστοχες μεταρρυθμίσεις στον τομέα της εργασίας βραχυπρόθεσμα δεν λειτουργούν επίσης. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές σε καταστάσεις κρίσης τείνουν να οδηγούν σε περισσότερες απώλειες θέσεων εργασίας και σε δημιουργία ελάχιστων νέων, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα», δήλωσε ο Ρέιμοντ Τόρες, ο διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Μελετών της ILO. 
    
Στην κοινωνία μας θέσεις εργασίας δημιουργούνται είτε στον Δημόσιο τομέα είτε με την ιδιωτική επιχειρηματική δραστηριότητα. 

Σε ότι αφορά στην απασχόληση στον Δημόσιο τομέα στην Ελλάδα, πολλοί φωνάζουν ότι είναι υπερδιογκωμένος και θα πρέπει να απολυθούν κιόλας υπάλληλοι, αλλά προσωπικά δεν έχω πειστεί. 

Θεωρώ ότι εκτός από την ταμειακή πλευρά του θέματος, είναι ίσως πιο σημαντικό να δει κάποιος την πλευρά της χρήσιμης και παραγωγικής ανάταξης των δημόσιων υπηρεσιών. Αυτό για πολλούς λόγους δεν γίνεται και έτσι οι όποιες προτάσεις είναι. Διότι μπορείς να βελτιώσεις κάτι εφόσον αυτό μπορεί να μετρηθεί, διαφορετικά όλα μένουν λόγια παχιά και ο χώρος προσφέρεται για καλλιέργεια προσδοκιών από πολιτικάντες.

Οι θέσεις όμως στον ιδιωτικό τομέα, δημιουργούνται εφόσον ιδιώτες επιχειρηματίες αποφασίσουν να επενδύσουν τα χρήματα τους και να δημιουργήσουν επιχειρήσεις στις οποίες θα μπορέσουν να προσληφθούν οι άνεργοι. Για να γίνει όμως αυτό, ο επιχειρηματίας πρέπει να είναι σίγουρος τουλάχιστον για το θεσμικό πλαίσιο στο οποίο καλείται να επιχειρήσει και να έχει θετικές προσδοκίες για τις πωλήσεις του.

Το πρώτο μέρος (θεσμικό πλαίσιο) και ιδιαίτερα η σταθερότητα όμως των κανόνων του επιχειρηματικού παιγνιδιού είναι κυρίως θέμα και πάλι του Δημόσιου τομέα κι ας μην μείνω εδώ να επαναλάβω όλα όσα όλοι μας μαθαίνουμε και βιώνουμε για την ανεπάρκεια των δημόσιων υπηρεσιών να στηρίξουν επιχειρηματικές πρωτοβουλίες αλλά και να ελέγξουν την σωστή και σύννομη λειτουργία τους, κυρίως σε ότι έχει σχέση με τα δικαιώματα των εργαζομένων και την προστασία του περιβάλλοντος.

Οι προσδοκίες για πωλήσεις τώρα –κι εδώ είναι το λεγόμενο «ρίσκο» που αναλαμβάνει ο επιχειρηματίας- εξαρτώνται από την ύπαρξη εισοδήματος διαθέσιμου για κατανάλωση είτε στο εσωτερικό είτε στο εξωτερικό. Δηλαδή πάλι γυρίζουμε στο εισόδημα των εργαζομένων ως καταναλωτών αυτή την φορά.

Για τις εξαγωγές επίσης, το πρόβλημα είναι και η συνολική εικόνα που δημιουργείται για την χώρα και τις διαδικασίες της (οικονομικές υπηρεσίες, τελωνεία, λιμάνια, τρένα, έλεγχοι ποιότητας, κλπ.) και αυτή οπωσδήποτε σήμερα δεν είναι καλή.

Στην εσωτερική αγορά όμως, ο φαύλος κύκλος που έχει στο κέντρο του τον εργαζόμενο ως παραγωγό αλλά και ως καταναλωτή, για να σπάσει και να μεταβληθεί σε σπείρα ανάπτυξης χρειάζεται και πολιτικές πρωτοβουλίες αλλά και κοινωνική συναίνεση.

Δεν μπορώ εδώ να αναφερθώ αναλυτικά στις σκέψεις των οικονομολόγων για το πόση ανεργία είναι ανεκτή σε μια κοινωνία, αλλά μπορώ να κάνω έναν πρόχειρο υπολογισμό: εάν μπορούσαν να απασχοληθούν οι 800.000 σε εργασίες με μικτό εισόδημα 1.000 ευρώ το μήνα ή 14.000 ετησίως, αυτό θα σήμαινε μια συνεισφορά στο ΑΕΠ της χώρας, περίπου 11,2 δις ευρώ! Παράλληλα, στους ανθρώπους αυτούς, υπάρχουν όλα εκείνα τα θετικά στοιχεία (αίσθημα αξιοπρέπειας) που δεν ποσοτικοποιούνται αλλά όλοι τα καταλαβαίνουμε και τα νοιώθουμε.

Ας κάνουμε μερικούς υπολογισμούς με τα υπάρχοντα εργοστάσια στην περιοχή μας. Η επιχείρηση «Σωληνουργεία Κορίνθου», στην Θίσβη, απασχολεί περίπου 800 άτομα. Δηλαδή θα πρέπει να δημιουργηθούν τουλάχιστον 1.000 τέτοια εργοστάσια –ελπίσω όχι στην Βοιωτία όλα αυτά!- για να απασχοληθούν 800.000 άνθρωποι και χωρίς να εξαφανιστεί, παρόλα αυτά, η ανεργία οριστικώς!

Για να δημιουργηθεί μια τέτοια μονάδα, στην Ελλάδα που δεν έχει σαφώς περιγράψιμες χρήσεις γης, κτηματολόγιο, δασικούς χάρτες, περιφερειακή πολιτική (ειδικά τώρα με τον Καλλικράτη), και παραβλέποντας το χρηματοδοτικό πλαίσιο, και με δεδομένη την κοινωνική συναίνεση των τοπικών κοινωνιών –άλλη πικρή ιστορία αυτή- χρειαζόμαστε επιεικώς οκτώ (8) χρόνια!

Η βιομηχανική ανάπτυξη έτσι όπως την περιγράφω, δεν έχει σχέση με τις σχέσεις ιδιοκτησίας. Δηλαδή ακόμα κι έπειτα από λαϊκή επανάσταση –που κι αυτή θέλει τον χρόνο της μέχρι να γίνει και να κατισχύσει- για να γίνουν τα λαϊκά εργοστάσια έτσι όπως σήμερα το λαϊκό κίνημα τα προδιαγράφει (;), θα χρειαστούμε κάμποσα χρόνια, χωρίς να λάβουμε υπόψη «την λυσσώδη αντίδραση των μονοπωλίων».

Εάν μιλήσουμε για την μικρή επιχειρηματικότητα, εδώ οι αποφάσεις του επιχειρηματία είναι πιο κοντά σε εκείνες του καταναλωτή και για αυτό τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα.

Για όλα αυτά που ανέφερα, κανένα κόμμα, κανένα το ξαναλέω, δεν παρουσιάζει δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα. Διότι χρονοδιάγραμμα χρειάζεται και όχι φιλολογικές ασκήσεις θάρρους. Όλοι τους περιορίζονται να αναφέρουν το τι πρέπει να γίνει γενικώς και ορθώς, αλλά κανείς δεν δεσμεύεται στο πως και πότε θα το κάνει. 

Σταθερά στον ρυθμό των κάλπικων προεκλογικών διακηρύξεων, ο Σαμαράς δήλωσε για την ανεργία (1 Μαΐου 2012): ότι κάθε 1% αύξηση του ΑΕΠ σημαίνει 45.000 θέσεις εργασίας. Άρα στα επόμενα χρόνια η ανεργία θα είναι στο μισό διότι ο ίδιος εγγυάται ανάπτυξη με ρυθμούς 3% ετησίως. Αλλά για το 2012 ήδη το ΔΝΤ προβλέπει μείωση του ελληνικού ΑΕΠ κατά 1,8% (έναντι 1,7% των προβλέψεων του Ιανουαρίου) και μηδενική ανάπτυξη το 2013, αν όλα πάνε καλά.

Οπότε η διαπίστωση της Διεθνούς Οργάνωσης εργασίας ότι «στις ανεπτυγμένες χώρες, ιδίως στην Ευρώπη, η απασχόληση δεν αναμένεται να επιστρέψει στα επίπεδα που ήταν πριν από την κρίση του 2008 μέχρι τα τέλη του 2016, δύο χρόνια αργότερα απ' όσο προβλεπόταν μέχρι τώρα, ακολουθώντας και την επιβράδυνση του ρυθμού παραγωγής» στην Ελλάδα μεταφράζεται σε ακόμα μεγαλύτερη καθυστέρηση. 

Σημειώνω όλα αυτά, όχι για να δηλώσω την ηττοπάθειά μου σε σχέση με τις απαραίτητες αλλαγές που χρειάζεται η κοινωνία μας, αλλά για να δηλώσω το ότι πρέπει να περάσουμε επιτέλους –τα κόμματα της αριστεράς, τα κινήματα των πολιτών και οι κομμουνιστές κυρίως- από τον πολιτικό βερμπαλισμό στην συγκεκριμένη ανάλυση και πρόταση. 

Διότι πάντα το πεδίο της πράξης και του συγκεκριμένου ήταν το προνομιακό πεδίο των πολιτών ενώ τα λόγια, και μάλιστα τα παχιά, ήταν εκείνο των λαοπλάνων εξουσιών.