Φιλοσοφικά ψιχία για τη ζωή που είναι ωραία!

Στο καφενείο εισέβαλε ο Γιώργης κι αφού έκατσε άρχισε φουριόζος να μιλάει:

-κάτι πρέπει να κάνουμε. Δεν είναι δυνατόν να καθόμαστε και να πίνουμε τσίπουρα. Όλα πάνε κατά διαόλου κι εμείς μένουμε παρατηρητές και σχολιαστές των γεγονότων. Αυτή η αφασία του κόσμου μου τη δίνει.

- ναι να κάνουμε, αλλά τι;

και μετά, η ερώτηση έμεινε χωρίς απάντηση και βούλιαξε στο τσίπουρο

Θα ήθελα να του πω όσα αναφέρω στη συνέχεια, αλλά εκείνη τη στιγμή άφησα τη σιωπή να μας ενώσει.

Σε πολλούς ευσυνείδητους ανθρώπους, όπως ο Γιώργης, σε καιρούς σαν και τούτους, όπου δοκιμάζονται άγρια όλες οι ανθρώπινες ιδιότητες, αυτό το ερώτημα “τι να κάνουμε;” γίνεται βασανιστικό. Δεν συμφιλιώνονται με την ιδέα ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα απολύτως ως άνθρωποι μονάδες! Τους επιβάλλεται παρόλα αυτά, ένα αίσθημα προσωπικής ευθύνης και αυτό νομίζω ότι είναι το πιο επικίνδυνο. Κι όμως πρέπει να συνειδητοποιήσουν και να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είμαστε παντοδύναμοι κι ότι αυτό δεν είναι κακό. Πίσω από τέτοιες ανησυχίες η αύρα της ματαιοδοξίας μπερδεύεται με εκείνη της ταπεινοφροσύνης και του αισθήματος αλληλεγγύης!

Πριν πολλά χρόνια, εκεί στην δεκαετία του '60 ήταν πάλι της μόδας ως επιχείρημα το θέμα του "κι εγώ τι κάνω;". Σε ένα κόσμο που έχει τόσα και τόσα στραβά, πείνα, δυστυχία, αθλιότητα, πώς μπορείς εσύ να συνεχίζεις να ζεις χαρωπός; Μάλιστα κάποιος -δεν θυμάμαι τώρα ποιος ακριβώς- είχε θέσει το εξής δίλημμα: "εάν πατώντας ένα κουμπί εδώ, στην Ελλάδα, επρόκειτο να σκοτωθούν περίπου 1,000 Κινέζοι μανδαρίνοι κάπου στην Κίνα των δισεκατομμυρίων κατοίκων αλλά εσύ θα κέρδιζες όσα επιθυμείς, θα το έκανες;"

Τα ψευτοδιλήμματα αυτά στηρίζονται στην εσωτερική επιθυμία, κρυφή κι ανομολόγητη όλων μας να είμαστε παντοδύναμοι, ως θεοί. Είναι αυτή η επιθυμία των αδύναμων ανθρώπων που γέννησε τους θεούς.

Ε, πρέπει να μάθουμε ότι δεν μπορούμε να κάνουμε μόνοι μας τίποτα. Είμαστε στο ρεύμα της ζωής που ζούμε, κι αυτό μας παρασέρνει και μας πάει χωρίς να ξέρουμε που. Και πρέπει να έχουμε κάπου να πιαστούμε για να μην πνιγούμε. Κι αυτά τα κούτσουρα που πιανόμαστε για να μη βουλιάξουμε είναι οι φίλοι και οι δικοί μας άνθρωποι, τα δικά μας του καθενός μας τα πολύ δικά μας σημεία αναφοράς. Προσοχή! όχι να αφεθούμε στο ρεύμα μοιρολατρικά αλλά να παλέψουμε να σταθούμε ζωντανοί κι αξιοπρεπείς. Κι όπου υπάρχουν συλλογικότητες που βοηθάνε και διευκολύνουν το πέρασμα από τη ζωή μας, να δηλώσουμε το "παρών". Αλλά πάντα κάθε επιλογή μας είναι εντελώς προσωπική υπόθεση κι αυτό είναι το πραγματικά όμορφο στη ζωή μας.

Το να ζεις από μόνο του είναι μια επιτυχία. Η ζωή όμως δεν είναι ωραία ή άσχημη από μόνη της. Ζωή είναι ό,τι ο καθένας βιώνει κι αντιλαμβάνεται ως ζωή. Ζωή είναι το περιεχόμενο που ο καθείς δίνει με τις σκέψεις και τις πράξεις του. Η ζωή συνεπώς είναι ωραία στο βαθμό που καθένας μπορείς να διαχειρίζεται τις αδυναμίες του με αξιοπρέπεια. Όσο μπορεί να αισθάνεται την αδύναμη ανθρώπινη φύση του, τόσο πιο πολύ η ζωή του θα τού δίνει ενδιαφέρον για να συνεχίσει να ψάχνει απαντήσεις σε ερωτήματα που συνέχεια προβάλλουν μπροστά του.

Και καθώς η φιλοσοφική αναζήτηση κυριαρχεί μέσα μου, σας παρουσιάζω τα φιλοσοφικά ανέκδοτα του Κώστα Αξελού που δημοσιεύτηκαν τον Μάιο του 1984 στο περιοδικό “η λέξη” (τ. 34 – μετάφραση: Θωμάς Σκάσης) 

ΤΟ ΟΝ(και η ουσία αυτού που είναι)

Ένας Κινέζος σοφός περιδιαβάζει με τον μαθητή του. Περνούν ένα γεφύρι. “Ποια είναι η ουσία (ή το είναι) του γεφυριού”; ρωτάει ο μαθητευόμενος φιλόσοφος. Ο δάσκαλός του τον κοιτάει και με μια σπρωξιά τον ρίχνει στο ποτάμι.

____________________________

Η ΓΛΩΣΣΑ(οντο-λογία: ο λόγος του όντος)

Επτά κάτοικοι της Ατλαντίδας ξεκινούν για ένα περίπατο. Ένας ποιητής. Ένας ζωγράφος. Ένας ιερέας. Ένας ληστής. Ένας τοκογλύφος. Ένας ερωτευμένος. Ένας στοχαστής. Φτάνουν στην είσοδο μιας σπηλιάς. “Τι μέρος κατάλληλο για έμπνευση!” αναφωνεί ο ποιητής. “Τι υπέροχο ζωγραφικό θέμα!” λέει ο ζωγράφος. “Τι τόπος πρόσφορος για προσευχή!” ψαλμωδεί ο ιερέας. “Τι ονειρεμένη τοποθεσία για ενέδρα!” ομολογεί ο ληστής. ‘Μια ανυπέρβλητη κρυψώνα!” μουρμουρίζει ο τοκογλύφος. “Τι καταφύγιο για τον έρωτά μου!” ονειροπολεί φωναχτά ο ερωτευμένος. “Είναι μια σπηλιά!” συμπληρώνει ο στοχαστής.

____________________________

ΟΙ ΦΩΝΕΣ ΤΗΣ ΣΙΩΠΗΣ
(το τεχνο-λογικό κι εσχατο-λογικό τέλος και η νέα απ-αρχή)

Η χαλιναγωγημένη ατομική ενέργεια ξεχύθηκε επιτέλους αχαλίνωτη και κατέστρεψε κάθε ανθρώπινη ζωή στον πλανήτη. Μόνος διασωθείς ένας κάτοικος ουρανοξύστη στο Σικάγο. Αφού έφαγε και ήπιε ό,τι είχε στο ψυγείο του, διάβασε, είδε κι άκουσε την ιδεατή του βιβλιοθήκη, το φανταστικό του μουσείο και την υπαρκτή του δισκοθήκη, απελπισμένος που έβλεπε πως δεν πέθαινε, αποφασίζει ν’ αυτοκαταστραφεί και ρίχνεται από τον τεσσαρακοστό όροφο στο κενό. Τη στιγμή που περνά μπροστά από το διαμέρισμα του πρώτου ορόφου ακούει το τηλέφωνο που καλεί.

____________________________

(αναστροφές και αντιμεταθέσεις)

Ένα ζευγάρι ομοφυλόφιλοι.
Ο μαζοχιστής: Πέφτω στα πόδια σου, κάνε με σήμερα πραγματικά να πονέσω, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, όσο πιο πολύ μπορείς.
Ο σαδιστής: Όχι!
Ο μαζοχιστής: Σ’ ευχαριστώ.

____________________________

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ(και η αγάπη για τη ζωή)

Ένας Κινέζος μανδαρίνος πρότεινε κάποτε στον κυβερνήτη μιας επαρχίας ένα μέτρο που δεν άργησε να υιοθετηθεί. Την ώρα που το θύμα ακουμπούσε το κεφάλι στο κούτσουρο για να μπορέσει ο δήμιος να το αποκόψει έφτανε καλπάζοντας ένας πλουμισμένος ιππέας και φώναζε: “Σταματήστε! Ο Άρχοντας έδωσε χάρη στον καταδικασμένο”. Εκείνη τη στιγμή της υπέρτατης ευφορίας ο δήμιος έκοβε το κεφάλι του ευτυχισμένου θνητού.

____________________________

ΘΕΟΣ
(ή το ολοκληρωτικό και θεο-λογικό Από-λυτο)

Ένας βραχμάνος αρχιερέας καλεί τους αντιρρησίες να πάρουν το λόγο. “Ο Θεός σας είναι φενάκη”, παρατηρεί βίαια κάποιος. “Η θρησκεία σας είναι ψέμα και χίμαιρα κι εσείς, οι ιερείς, το στήριγμα της καταισχύνης. Θεός, θρησκεία και ιερείς πρέπει να καταπολεμηθούν και να εκμηδενιστούν. Τι έχεις να μου πεις, εσύ, αρχιερέα;”. “Κι εσύ δικός μας είσαι”, του απαντά γαλήνια ο βραχμάνος.

____________________________

ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ(οι μυθο-λογικές παγίδες)

Ένας ζευγάρι κένταυροι αποθαυμάζει το παιδί του που χοροπηδάει από δω κι από κει σε μια παραλία της Μεσογείου. Ο πατέρας γυρνάει προς τη μάνα και τη ρωτάει: “Πρέπει άραγε να του πούμε πως δεν είναι παρά ένας μύθος;”.

____________________________

Ο ΕΡΩΤΑΣ
(η ψυχή, η αρνητικότητα κι ο θάνατος)

Ένας γερμανος φοιτητής πάει ένα βράδυ στο χορό. Εκεί βρίσκει μια πανέμορφη κοπέλα με κατακάστανα μαλλιά κι ολόλευκο δέρμα. Γύρω απ’ το λαιμό της μια λεπτή μαύρη κορδέλα μ’ ένα μικρότατο κομπάκι. Ο φοιτητής χορεύει όλη τη νύχτα με την κοπέλα. Την αυγή την πηγαίνει στη σοφίτα του. Όταν αρχίζει να την ξεντύνει η κοπέλα τον θερμοπαρακαλεί να μην της βγάλει την κορδέλα που έχει στο λαιμό. Μένει γυμνή στην αγκαλιά του με τη λεπτή κορδέλα της. Αγαπιούνται κι ύστερα αποκοιμιούνται. Ο φοιτητής ξυπνάει πρώτος και κοιτάζει το κοιμισμένο πρόσωπο της κοπέλας που, ακουμπισμένη στο άσπρο μαξιλάρι, εξακολουθεί να έχει τη μαύρη κορδέλα στο λαιμό. Με μία κίνηση ακριβείας λύνει τον κόμπο. Και το κεφάλι της κοπέλας κυλάει κατάχαμα.

Ο Κώστας Αξελός (26 Ιουνίου 1924 - 4 Φεβρουαρίου 2010) ήταν σύγχρονος Έλληνας στοχαστής και φιλόσοφος και καθηγητής φιλοσοφίας. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε 16 γλώσσες.