Θεσπιαί - Ερημόκαστρο - Θεσπιές - Αλίαρτος Θεσπιέων

«Βασίλειον της Ελλάδος» ήταν η επίσημη ονομασία της πατρίδας μας με την οποία αναγνωρίσθηκε ως ανεξάρτητο κράτος, σύμφωνα με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου (1830). Η επανάσταση που ξεκίνησε το 1821 για την δημιουργία του Ελληνικού Κράτους  «ολοκληρώθηκε» χάρη στον λεγόμενο «ξένο παράγοντα». Όσο κι αν έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με την «εθνολεβέντικη» προσέγγιση που μας μαθαίνουν στο σχολείο, η απλή τραγική αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα τόσο κατά την διάρκεια του Εθνικού Αγώνα αλλά κυρίως μετά από τη δολοφονία του Καποδίστρια, το 1831, ήταν βουτηγμένη στον εμφύλιο πόλεμο. Φαίνεται ότι πάντα είχαμε ως «λαός» πρόβλημα με την κατανόηση των σημαντικών και των προτεραιοτήτων!

Στο μεταξύ, οι τότε Μεγάλες Δυνάμεις ήταν προσηλωμένες στο το πώς θα εκμεταλλευτούν τον «μεγάλο Ασθενή» -έτσι χαρακτηριζόταν η τότε Οθωμανικά Αυτοκρατορία. Στα σχέδια τους ταίριαζε η δημιουργία ενός μικρού (ελεγχόμενου) Ελληνικού Κράτους. Βλέποντας λοιπόν το χάος και τον αλληλοσκοτωμό που βασίλευε στην Πελοπόννησο και την Ρούμελη (αυτή ήταν η Ελλάδα τότε) παρενέβησαν και αποφάσισαν να κάνουν την Ελλάδα . . . βασίλειο. Στη διάσκεψη του Λονδίνου λοιπόν στα 1832, η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία και η Ρωσία (οι μεγάλες δυνάμεις τότε) πρόσφεραν τον ελληνικό θρόνο στο 17 χρονών Βαυαρο πρίγκιπα Όθωνα του οίκου Βίτελσμπαχ της Βαυαρίας, ο οποίος έγινε ο πρώτος βασιλιάς της Ελλάδας.

Προφανώς ο υπερήφανος Ελληνικός Λαός δεν ερωτήθηκε αλλά παρόλα αυτά υποδέχτηκε συγκινημένος και ενθουσιώδης τον ανήλικο βασιλιά στις 25 Ιανουαρίου 1833  στο Ναύπλιο. Μέχρι την ενηλικίωσή του, την εξουσία ασκούσε ένα τριμελές συμβούλιο αντιβασιλείας το οποίο απάρτιζαν εξέχοντες Βαυαροί κόμητες και αριστοκράτες.

Από τις πρώτες αποφάσεις του νέου κράτους ήταν να συστήσει Δήμους και Κοινότητες.

Έτσι στις 20 Απρ 1835 δημιουργήθηκε ο Δήμος Ερημοκάστρου στον οποίον ανήκαν οι ακόλουθοι οικισμοί:

Ερημόκαστρον, Αρχοντίκι, Μαυρόκαμπος, Κασκαβέλι, Καζνέσι και Βάγια. Νομίζω ότι το Αρχοντίκι (ως τοποθεσία πια) είναι κάτω από το Κασκαβέλι, πηγαίνοντας προς Θήβα από το δρόμο του Καναβαριού, ενώ αγνοώ πού είναι η τοποθεσία «Μαυρόκαμπος» που κάποτε ίσως είχε κάποια σπίτια.

Επίσης στον νεοσύστατο τότε Δήμο, υπήρχαν ακόμα οι οικισμοί Μονή Αγίου Γεωργίου (Μαζαράκη), Μονή Αγίου Χαραλάμπους, Κάραδος,  Ξόανο ή Τζόανο και Καλύβια Αγίου Γεωργίου,οι οποίοι καταργήθηκαν με άλλη απόφαση το 1845.

Οι τοποθεσίες Κάραδος και Ξόανο (Τζόανο) δεν ξέρω που είναι και μακάρι κάποιος να με διαφωτίσει.

Ενδιαφέρον είναι ότι απέναντι από τα Βάγια υπάρχει η Μονή Αγίου Ιωάννου στο Μαζαράκη και όχι Αγίου Γεωργίου. Πρόκειται για λάθος κάποιου γραφέως ή για μετονομασία μονής;

Το 1836, για λόγους διοικητικού ορθολογισμού, ο οικισμός Νεοχώρι κι ο οικισμός Παλαιοπαναγιά αποσπάται από το δήμο Άσκρης και προσαρτάται στο δήμο Θεσπιών ενώ μερικά χρόνια αργότερα, το 1842 ο οικισμός Μαυρομμάτι αποσπάται από το δήμο Πέτρας (και όχι Αλιάρτου!) και προσαρτάται στον Δήμο Θεσπιών.

Στο ΦΕΚ 50Α - 25/07/1879 ρυθμίζονται δύο θέματα: το όνομα του δήμου διορθώνεται σε δήμο Θεσπιών και ταυτόχρονα μεταφέρεται η έδρα του δήμου από τον οικισμό Ερημόκαστρον στον οικισμό Βάγια. Καταργείται επίσης ο οικισμός Μαυρόκαμπος.

Ενώ λοιπόν οι Βαγαίοι φαίνεται ότι νικούν προσωρινά και παίρνουν την έδρα του Δήμου, στον διεθνή περίγυρο υπάρχουν εξελίξεις. Εκείνη την περίοδο, υπό την έντονη πίεση των Μεγάλων Δυνάμεων η Οθωμανική Αυτοκρατορία αναγκάζεται να υπογράψει με την Ελλάδα την τελική Σύμβαση της Κωνσταντινουπόλεως (στις 2 Ιουλίου 1881) με την οποία εκχωρεί στη δεύτερη το μεγαλύτερο μέρος της Θεσσαλίας, το φρούριο της Πούντας στον Αμβρακικό Κόλπο και την περιοχή της Άρτας. Λίγα χρόνια πριν ως προίκα στον άλλο βασιλιά Γεώργιο είχαν προσαρτηθεί τα Επτάνησα. Δηλαδή το μεγαλύτερο μέρος της Ελληνικής επικράτειας έτσι όπως την ξέρουμε σήμερα υπάρχει ως μέρος του Ελληνικού Κράτους ένεκα της συμβατότητας εθνικών επιδιώξεων και συμφερόντων μεγάλων Δυνάμεων.

Οι Ερημοκαστραίοι στο μεταξύ, δεν έμειναν με σταυρωμένα χέρια και "κατόπιν ενεργειών" τους, τον Οκτώβριο του 1889 (ΦΕΚ 251Α - 04/10/1889) επανέρχεται η έδρα του δήμου από τον οικισμό Βάγια στον οικισμό Ερημόκαστρον. Στα Βάγια παρέμεινε (και μένει ως σήμερα) η έδρα του Υποθηκοφυλακείου Θεσπιών!

Δεν αναφέρω τις αλλαγές που γίνονταν αυτή την περίοδο στους νομούς όπου ο Βοιωτίας άλλοτε ήταν μόνος κι άλλοτε πάλι ενωνόταν με τον Αττικής, διότι δεν φαίνεται να είχαν πρακτικές επιπτώσεις στις αλλαγές στον Δήμο μας.
Τα πρώτα χρόνια του 20^ου αιώνα υπήρξαν θυελλώδη για την χώρα. Έγινε το Κίνημα στου Γουδή, ήρθε ο Βενιζέλος από την Κρήτη κι ανέλαβε Πρωθυπουργός κι αρχίσαμε να πηγαίνουμε με ορμή προς τους Βαλκανικούς πολέμους και την υλοποίηση της «Μεγάλης Ιδέας».

Ως κακό προμήνυμα της καταστροφής που ερχόταν, λίγο πριν την γενική επιστράτευση -που κηρύχθηκε 18 Σεπτεμβρίου 1912-  ο Δήμος Θεσπιών κυριολεκτικά διαλύεται εις τα εξ ων συνετέθη (ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912):  Ο οικισμός Ερημόκαστρον αποσπάται από το δήμο και ορίζεται έδρα της κοινότητας Ερημοκάστρου και μαζί του και οι άλλοι οικισμοί Μαυρομμάτι, Κασκαβέλι,  Καζνέσι, Βάγια, Παλαιοπαναγιά,  Νεοχώρι γίνονται ανεξάρτητες κοινότητες και ο Δήμος καταργείται!

Αργότερα, το 1934 με Κυβέρνηση Π. Τσαλδάρη (ΦΕΚ 294Α - 06/09/1934), ο οικισμός Ερημόκαστρον της κοινότητας μετονομάζεται σε Θεσπιαί οπότε η Κοινότητα μετονομάζεται σε κοινότητα Θεσπιών αλλά οι κάτοικοι και οι περίοικοι εξακολουθούν να την λένε «Ερημόκαστρο» ή «Ρημοκάστρ» επί το αρβανικώτερον.

Εμείς πάντως στις εκθέσεις γράφαμε «Εν Θεσπιαίς, τη . . .» όταν αρχίζαμε την έκθεση στο σχολείο.

Το Ερημοκάστρο πάντως ήταν τότε σίγουρα το κέντρο της ευρύτερης περιοχής, είχε Γυμνάσιο κι «Αστικό» και σαφώς ξεχώριζε. Κατά Γκράμσι (Ιταλός αρβανίτης κομμουνιστής ηγέτης και διανοούμενος), ηγεμόνευε!

Το 1994 (ΦΕΚ 133Α - 20/08/1994) η κοινότητα Θεσπιών αναγνωρίζεται σε δήμο Θεσπιών και στον νέο Δήμο προσκολλώνται οι οικισμοί Κασκαβέλι (που τώρα έχει μετονομαστεί σε Λεοντάρι), Μαυρομμάτι (με ένα ή δύο «μι» έχω ακόμα την απορία), Νεοχώρι και Παλιοπαναγιά (που τώρα τη λέμε Ασκρη).

Τέλος, το 2010 (ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010) γίνεται ο νέος Δήμος Αλιάρτου που πέρυσι μετονομάστηκε σε Δήμο Αλιάρτου Θεσπιέων.

Μερικοί Ερημοκαστραίοι ίσως δουν όλα αυτά με ένα αίσθημα βαθιάς ματαιότητας και θλίψης αφού είναι προφανές ότι ο οικισμός μας βιώνει μια πορεία παρακμής και μόνο χάρη στην Ιστορία του (ξένα κόλλυβα δηλαδή) διατηρεί ακόμα κάποια παρουσία.

Έχουν δίκιο.

Όμως ιδού το μέλλον ιδού και η δημιουργία. Αντί να μονολογούν για «περασμένα μεγαλεία που διηγώντας τα να κλαις . . . » καλύτερα να τραγουδούν (και να πιστεύουν) το «το μέλλον δεν θα ‘ρθει από μονάχο του έτσι νέτο σκέτο αν δε βάλουμε χέρι κι εμείς . . . » και το «η δουλειά κάνει τους μάγκες . . .».