Όλα μένουν ίδια άμα δεν τα πας

Σκέφτομαι συχνά πόσο ίδια είναι τα πράγματα. Κλείνω τα μάτια και νομίζω ότι δεν έχει αλλάξει τίποτα. Ειδικά σε μικρές κοινωνίες σαν του χωριού μας αυτή η αίσθηση είναι μεριές φορές καταθλιπτική. Κάθε μέρα είναι εντελώς ίδια με την άλλη. Κάθε μέρα φαίνεται ίδια με την προηγούμενη.

Κι όμως όλα αλλάζουν. Όλα μεταβάλλονται. Δεν υπάρχει τίποτα αναλλοίωτο. Έχει ειπωθεί από του Προσωκρατικούς φιλόσοφους ήδη χιλιάδες χρόνια πριν κι ακόμα δεν έχει γίνει κατανοητό. Οι εποχές αλλάζουν, τα σπαρτά μεγαλώνουν, ωριμάζουν, συλλέγονται οι καρποί, πετιούνται αν δεν πουληθούν και ξανά μανά τα ίδια.

Δεν γερνάει μόνο η γυναίκα μου. Αλλά εγώ ωριμάζω. Δεν γερνάω. Βαραίνω αλλά δεν θέλω να το παραδεχτώ. Το κάνω όμως έμμεσα γιατί αλλιώς θα γελοιοποιηθώ. Βρίσκω παρόλα αυτά ευφυολογήματα για να μην το παραδεχτώ: δεν παραδέχομαι ότι πάχυνα, λέω είμαι κοντός για το βάρος μου και άλλα τέτοια. Θυμάμαι τον πατέρα ενός φίλου μου που του είπε μια μέρα "Πάει, γέρασα ρε γαμώτο" κι όταν αυτός τον ρώτησε για το πως το κατάλαβε, πήρε την απάντηση: "κάθε, μα κάθε γυναίκα που βλέπω μου φαίνεται όμορφη". 

Ναι, το ξέρω, εσείς δεν τα λέτε!

Ενώ τα άτομα μέσα σε μια σχέση αλλάζουν, οι ίδιοι δεν θέλουν η σχέση να αλλάξει. Αλλά εκείνη, η σχέση, αλλάζει και τους βγάζει την γλώσσα: πρέπει οι να συνειδητοποιήσουμε ότι αλλάζει μαζί μας.

Ο σφοδρός αρχικός έρωτας που οδηγεί στον γάμο γίνεται καθώς περνάνε τα χρόνια αγάπη και τρυφερότητα. Το πάθος που μετασχηματίστηκε σε αγάπη δεν πρέπει να το κλαίμε. Είναι απλώς φυσιολογικό να γίνει έτσι. Να ανησυχούμε εάν δεν έγινε έτσι. Μπορεί να φανταστεί κανείς οργασμό μιας ώρας συνεχόμενο;

Μόνον σε ακραίες καταστάσεις ελλείψεως εσωτερικής συγκρότησης εμφανίζονται τα μεγάλα καταστροφικά ή και αναγεννητικά πάθη αλλά αυτά είναι αφορμές για την Τέχνη να δημιουργήσει. Σε εμάς τους συνηθισμένους ανθρώπους, τα καλά, μεγάλα πάθη είναι σαν το λαχείο: άμα σου κάτσει το χαίρεσαι αλλιώς κάνει πλούσιο τον λαχειοπώλη ή δίνεις τροφή στο κουτσομπολιό του χωριού για μήνες. Το συνηθισμένο είναι το δεύτερο.

Η καθημερινή ζωή δεν είναι σινεμά. Αλλοίμονο αν ήταν. Αλλοίμονο σε αυτούς που θέλουν να παίξουν στην ζωή τους τον ρόλο του μεγάλου εραστή ή της τραγικής παντρεμένης ερωμένης. Μάλλον καρικατούρα θα βγει στο τέλος η παράσταση. Κλαυσίγελως.

Το ενδιαφέρον είναι να αξιοποιεί ο καθένας μας τα προσόντα του τις εμπειρίες του για να είναι σύγχρονος με το σώμα, το νου και την εποχή του. "Όλα μένουν ίδια άμα δεν τα πας", αν δεν τα αγαπάς. Γίνονται βραχνάς και βάρος ασήκωτο και σε οδηγούν με ακρίβεια στο φαρμακείο για αντικαταθλιπτικά.

Γιατί δυσκολευόμαστε να το παραδεχθούμε;

Αρνούμαι να δεχτώ ότι πρέπει να αλλάξω, σημαίνει ότι είμαι συντηρητικός! 

Σημαίνει ότι καθώς όλα τα άλλα αλλάζουν εγώ, μη προσαρμοζόμενος στις εξελίξεις, πεθαίνω. Το παρατήρησε ο Δαρβίνος, επιβεβαιώθηκε από την οικολογία και σύμφωνα με την απλή λογική είναι αλήθεια. Όποιος αρνείται τις αλλαγές μπαίνει στο περιθώριο της πραγματικής εξέλιξης. Ζει στον κόσμο του και γίνεται γελοίος και ρεντίκολο.

Όλα αυτά δεν ισχύουν μόνο για το άτομο και τις διαπροσωπικές του σχέσεις.  Δεν ισχύουν μόνο στην μικρή μας κοινωνία αλλά και στην άλλη, την μεγάλη, με τα κόμματα, την κυβέρνηση, τις υπηρεσίες και τους οργανισμούς. Κάπως διαφορετικά βέβαια αλλά στην ουσία τους εντελώς ίδια.

Η οικονομική κρίση την οποία αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε, εκ των πραγμάτων, ανοίγει όλα τα κλειστά για χρόνια προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας. Δηλαδή θα άνοιγαν έτσι κι αλλιώς αλλά τώρα αυτό γίνεται με τους χειρότερους όρους για τους εργαζόμενους.

Δεν υπάρχει κλάδος της οικονομίας, πλευρά της κοινωνικής ζωής που να μην απαιτεί αλλαγές.

Ας πάρουμε το ασφαλιστικό. Οι ασφαλιστικές εισφορές σχεδιάστηκαν όταν το προσδόκιμο όριο ηλικίας ήταν τα εξήντα πέντε χρόνια και κάθε οικογένεια είχε τουλάχιστον τρία παιδιά. Τώρα όμως ζούμε όλοι περισσότερο από τα ογδόντα χρόνια, ενώ γεννάμε λιγότερα παιδιά. Αυτή είναι η αντικειμενική βάση του προβλήματος. Τι θα κάνουμε για τις επόμενες γενιές; Πρέπει κάτι να κάνουμε. Δεν είναι δυνατόν να μην διεκδικήσουμε σήμερα για αυτούς κάτι καλύτερο. Προφανώς οι εργοδότες δεν θέλουν να επιβαρυνθούν κάτι παραπάνω. Προφανώς και το κράτος δεν θέλει να αυξήσει το δικό του μερίδιο. Προφανώς και δικαιολογημένα πιο πολύ από όλους ο εργαζόμενος δεν θέλει να αυξηθούν οι κρατήσεις του για αβέβαιη σύνταξη. Και τι θα γίνει; Θα φωνάζει ο καθένας δυνατά για να σκεπάσει τον άλλον και στο τέλος θα περάσει του ισχυρότερου; Αυτή είναι η επιδίωξη;

Κάθε αλλαγή γίνεται για έναν σκοπό, έναν λόγο. Πάντα κάποιος ωφελείται πιο πολύ από τους άλλους. Ακόμα και σε αλλαγές που ωφελείται η συντριπτική πλειοψηφία της κοινότητας και επιβάλλονται εκ των πραγμάτων. Τέτοιες είναι οι τεχνολογικές αλλαγές, όπως ο ηλεκτρισμός,  όπου έκανε πάμπλουτο τον Έντισον ή το ιντερνέτ και η πληροφορική που έκανε σύγχρονο Κροίσο τον Μπίλ Γκέητς. 'Έκαναν όμως και την ζωή όλων μας καλύτερη. 

Σε κάθε αλλαγή υπάρχει διαπραγμάτευση, σύγκρουση. Οι καταστάσεις δεν αλλάζουν με το μαλακό πάντα, με ομοφωνίες και χειροκροτήματα. Το πάνω χέρι το έχει ο ισχυρότερος αλλά και ο άλλος, ο πιο αδύνατος, μπορεί να κάνει πράγματα αν είναι διαβασμένος και έχει μαζί του πλειοψηφίες ανθρώπων. Στον πολιτικό σχεδιασμό της Αριστεράς το πρόβλημα αυτό ήταν πάντα επίκαιρο: πως διαχειρίζεται το κίνημα των εργαζομένων τις μεταρρυθμίσεις που είναι αναγκαίες; Δεν υπάρχουν δυστυχώς πολλές θετικές εμπειρίες σε αυτό κυρίως στην μεταπολιτευτική περίοδο.

Πρέπει να γίνουν αλλαγές. Όταν όλοι συμφωνούμε ότι δεν πάνε καλά τα πράγματα, είναι σαν να λέμε το ίδιο με άλλα λόγια.

Ο τρόπος που ζούμε και παράγουμε δεν είναι παραγωγικός, δεν είναι ανταγωνιστικός. Μπορεί να φταίνε άλλοι, αυτοί που κυβέρνησαν, αυτοί που διοικήσανε αλλά άσχετα με το αν τους ψηφίσαμε ή όχι, πρέπει κάτι να κάνουμε για να επιβιώσουμε.

Το να μην κάνουμε τίποτα ή να αρνούμαστε να συζητήσουμε είναι ο πιο ακραίος συντηρητισμός. Αν έχουμε να πούμε αλήθειες αυτές πρέπει να τις πούμε. Αν δεν ξέρουμε τι να κάνουμε, να ψάξουμε, να μάθουμε, να απαιτήσουμε πληροφόρηση και να βάλουμε το μυαλό μας να δουλέψει. Αλλά το να κλείνουμε τα μάτια μπροστά στα προβλήματα και τις δυσκολίες είναι το χειρότερο.

Οι μεταβολές στις προσωπικές αξίες σε αυτά που πιστεύει κανείς,  είναι οι πιο δύσκολες. Στις αξίες στηρίζεται η προσωπικότητα του καθενός. Δεν αλλάζει εύκολα η προσωπικότητα αλλά όμως σταδιακά μεταβάλλεται κι αυτή όσο κι αν δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε.

Με το πέρασμα του χρόνου οι άλλοι βλέπουν τις αλλαγές πάνω μας που εμείς τις αρνούμαστε. Είναι αποδεκτές, αν είναι φυσιολογικές λόγου του χρόνου ή   στο πλαίσιο ανεκτικότητας της κοινωνίας που ζούμε και είναι κατακριτέες εφόσον είναι έκφραση αδικαιολόγητης αδυναμίας: υποταγή στο Πασά, στον βασανιστή, στον Ιεροεξεταστή, στον πολιτευτή, στον κάθε είδους εκπρόσωπο και φορέα εξουσίας.

Είναι επικίνδυνη πολιτική στάση εκείνη που απαιτεί από τους πολίτες να αντιδράσουν για να  μην γίνουν αλλαγές με το επιχείρημα της προστασίας των κεκτημένων δικαιωμάτων. Κι επειδή οι πολίτες δεν έχουν κατανοήσει το μέγεθος του προβλήματος ή γιατί έχουν τις δικές τους ενοχές γιατί οι ίδιοι έχουν ψηφίσει τους κυβερνώντες διαχρονικώς, ζητάμε να μην αλλάξει τίποτα αν δεν αλλάξει η κυβέρνηση, το σύστημα.

Εν τω μεταξύ και εν αναμονή του γενικού ριζοσπαστισμού της κοινωνίας, οι αλλαγές που οι εξουσίες σχεδιάζουν υλοποιούνται διότι οι εργαζόμενοι, το κίνημα, δεν έχει την δύναμη να εμποδίσει την εφαρμογή δυσάρεστων για τους πολίτες μέτρων.

Αυτός ο αρνητισμός είναι αδιέξοδος και οδηγεί μόνο σε πρόσκαιρα μικρά πολιτικά οφέλη για εκείνες τι πολιτικές δυνάμεις που είναι οι πιο ξεροκέφαλες και με προοδευτικό –για ιστορικούς λόγους- προσωπείο.

Τα να τα βαφτίζουν στις πολιτικές τους αναλύσεις, όλα αυτά υποχωρήσεις ή συντηρητική στροφή του λαϊκού κινήματος μπορεί να ικανοποιεί την επαναστατική ματαιοδοξία τους. Στην πραγματικότητα αποκρύπτουν την ελλειπή ή ανύπαρκτη  προετοιμασία τους και αυτό είναι κάτι χειρότερο από λάθος. Είναι βλακεία.  

Δεν μπορώ να ξέρω ποιος ωφελείται από αυτό τον στρουθοκαμηλισμό. Ο λαός, οι πολίτες πάντως δεν είναι στους κερδισμένους.