Οδών καταλήψεις και παρανοήσεις

Το έχουν πει πολλοί και θα συμφωνήσω: αυτή την περίοδο δεν υπάρχουν τα οράματα εκείνα που θα μπορούσαν να  κινητοποιήσουν συντονισμένα τις παραγωγικές και κοινωνικές δυνάμεις σε νέους ρυθμούς και στόχους με κοινωνική συνοχή και κοινωνική ψυχολογία δημιουργίας. Οι μεγάλες ιδέες και στόχοι, ενοποιούν τα μερικά συμφέροντα των κοινωνικών ομάδων και μας κάνουν όλου θετικούς, με διάθεση προσφοράς, ανεκτικούς στα  προς ημάς  και δεκτικούς για τις αναγκαίες θυσίες.

Τέτοιο θετικό κλίμα δημιουργείται συνήθως έπειτα από μεγάλες, εθνικού χαρακτήρα, κρίσιμες καταστάσεις ή κυνηγώντας εθνικής εμβέλειας στόχους ή όταν συμβαίνουν και τα δύο μαζί. Η ΕΑΜική περίοδος ήταν μια τέτοια περίοδος στην ιστορία μας όπου η άμεση ανάγκη επιβίωσης και αντίστασης στον κατακτητή συνδυάστηκε με τον πόθο δημιουργίας μια δίκαιης κοινωνίας, μιας ζωής δημιουργικής.  Οι Ολυμπιακοί Αγώνες 2004 είναι ένα άλλο παράδειγμα, ασχέτως με τις διαφωνίες που έχει κάποιος  για το περιεχόμενο, το συνολικό κόστος, κλπ., δεν αμφισβητείται η θετική κοινωνική ψυχολογία που είχε τότε αναπτυχθεί.

Από ότι φαίνεται δεν έχουμε καταλάβει, όλοι μας, ότι αυτή που περνάμε τώρα είναι πιθανόν τέτοιου επιπέδου κρίση. Πολύ φοβάμαι ότι και οι ταγοί μας δεν το έχουν καταλάβει, ασχέτως με τις αγωνιώδεις εκκλήσεις τους. Ο τρόπος που ασκούν την πολιτική τους διακυβέρνηση δεν επιδιώκει συναινέσεις αλλά πολιτική κυριαρχία, θεμιτή σε άλλες περιόδους αλλά αρνητική στην τρέχουσα συγκυρία διότι προκαλεί αμυντικές αντιδράσεις από πολιτικούς και κοινωνικούς φορείς. Φαίνεται ότι το ενδιαφέρον των κυβερνώντων δεν είναι η ουσιαστική ενασχόλησή τους με τα προβλήματα των αγροτών και της αγροτικής οικονομίας αλλά η διαχείριση των αγροτικών πληθυσμών ως υποψήφιων ψηφοφόρων.

Δεν είναι οραματιστές οι άνθρωποι, διαχειριστές είναι ίσως λίγο πιο καπάτσοι από τους προηγούμενους!

Ως εκ τούτων, δεν τους ενδιαφέρει να υπάρξει εκείνη η πλατειά και ουσιαστική βάση της κοινωνικής συναίνεσης και συνεργασίας. Αυτό το επίτευγμα έχει ως προαπαιτούμενο ένα μεγαλείο ηγετικό δυναμικό και αντίστοιχη πολιτική αυτοπεποίθηση που οι δικοί μας ηγετίσκοι δεν το έχουν. Έτσι η καχυποψία περισσεύει και η κουτοπονηριά κυριαρχεί. 

Να γιατί παρατηρούνται και θα συνεχίσουν να παρατηρούνται οι επί μέρους αντιδράσεις κοινωνικών ομάδων με ειδικά συντεχνιακά κίνητρα και στόχους, όχι πάντα επαρκώς και πλήρως αιτιολογημένα (σήμερα οι αγρότες, χθες οι φορτηγατζήδες, οι φοιτητές, οι άνεργοι της κλωστοϋφαντουργίας, οι του ΟΛΠ, οι εργάτες καθαριότητας των Δήμων, οι νοσοκομειακοί γιατροί και άλλοι ων ουκ έστι τέλος). Προφανώς και κάθε ομάδα και οργάνωση εργαζομένων σε κάθε κλάδο έχει τα διεφθαρμένα μέλη της αλλά αυτό δεν ακυρώνει την αγωνία και το δίκιο των υπολοίπων. Είναι όμως αρκετό αυτό για να καταδικάζονται όλοι οι εργαζόμενοι, οι απασχολούμενοι σε έναν κλάδο; 

Σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα (όπως τώρα με τους αγρότες) είναι και ο εσωτερικός  διαχωρισμός συμφερόντων (μικροί – μεγάλοι – κατά κύριο επάγγελμα) ή και η οργανωτική διάσπαση που προβάλλεται έντονα και που κάνει ακόμα πιο δύσκολο τον εντοπισμό λύσεων. 

Οι "ρεαλιστές" εκτιμητές της κατάστασης επιθυμούν την τάξη και την ησυχία στο δοβλέτι και καταδικάζουν από τον άμβωνα τους κάθε ανωμαλίας που προκαλείται από τις αντιδράσεις των εργαζόμενων αλλά αυτό δεν λύνει κανένα πρόβλημα. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, εάν γίνουν πιστευτοί και ακουστούν από τον κόσμο, ο μονόπλευρος συμβιβασμός θα είναι σύντομος,  μέχρι την επόμενη σύγκρουση.

Πως διάολο συμβαίνει και  πάντα οι εργαζόμενοι πρέπει να φανούν λογικοί, γιατί πάντα η κατάσταση είναι κρίσιμη;.

Οι κινητοποιήσεις των εργαζομένων δεν είναι ευχάριστες για αυτούς τους ίδιους και προφανώς δεν είναι ευχάριστες και για άλλες κοινωνικές ομάδες που πλήττονται προσωρινά από αυτές. Είναι όμως αναγκαίες και είναι φυσική συνέπεια της πολιτικής των κεντρικών εξουσιών! 

Στις συνθήκες αυτές είναι ίσως αναπόφευκτο και λογικό, όσοι πλήττονται προσωρινά από τις μορφές των αντιδράσεων να καταγγέλλουν κάθε κοινωνική και οικονομική ομάδα που καταφεύγει σε μικρούς ή μεγάλους εκβιασμούς προς την κοινωνία και δια αυτών προς την εξουσία για να πάρει πίσω κάτι από όσα διεκδικεί και που ή ίδια η εξουσία παραδέχεται ότι είναι δίκαιο να πάρει αλλά με διάφορες δικαιολογίες αποφεύγει να δώσει.

Είναι η εξουσία που εκβιάζει όλους μας!

Το ερώτημα είναι λοιπόν γιατί, όπως στην συγκεκριμένη περίπτωση, η εξουσία δεν μεριμνά να λύσει το πρόβλημα και εκ των πραγμάτων ωθεί την εξέλιξη προς ακραίες και επώδυνες –όπως τώρα με τους αγρότες-  προς πολλούς καταστάσεις; 

Νομίζω ότι ένας λόγος μπορεί να είναι η βλακεία και η ανικανότητα των κρατούντων που από το βάθρο της εξουσίας δεν επικοινωνούν με την κοινωνία. Μπορεί επίσης να μην κατανοούν λόγω πολιτισμικού χάσματος την κοινωνική αγωνία: δεν είμαστε εν δυνάμει Δανοί, καρδιά μου!

Το πιο πιθανό είναι όμως να επιλέγει το ξέσπασμα της κινητοποίησης ελπίζοντας σε φθορά της έξωθεν καλής μαρτυρίας για τους διαμαρτυρόμενους αγρότες για να πιέσει προς συμβιβασμούς: τα κάνει στους αγρότες για να τα ακούσουν οι άλλοι που περιμένουν στις πόλεις! Στην περίπτωση αυτή αξιοποιεί τις λογικοφανείς αντιδράσεις διανοούμενων και δημοσιογράφων που δεν κατανοούν το πρόβλημα και το μόνο κίνητρό τους είναι το χειροκρότημα μηχανισμών επιρροής της κοινής γνώμης (“μια κοινή μια πόρνη”) όπως τα μηχανάκια της AGB.

Εν κατακλείδι, όταν η μεγάλη πολιτική (αυτή που αποφασίζεται σε σαλόνια και δείπνα και ανακοινώνεται αλλιώς από τα μπαλκόνια) έχει άμεσες επώδυνες επιπτώσεις στην μικρή προσωπική πολιτική και οικονομική κατάσταση του πολίτη (πληρωμή δανείων, φροντιστηρίων, επισκευή σπιτιού) τότε τα πράγματα είναι άσχημα και για το σύστημα αλλά και για τον πολίτη.

Όταν η κυβέρνηση δηλώνει αδυναμία αντιμετώπισης προβλημάτων που δηλώνει ότι γνωρίζει  αρκετά καλά, όπως των αγροτών, τότε ακυρώνει τον ρόλο της ως ηγετικής ομάδας για την χώρα και περιορίζεται στον διαχειριστικό ρόλο εφαρμογής αλλότριων πολιτικών.

Πρέπει πάντως να παραδεχτούμε ότι οι κυβερνώντες είναι ήρεμοι και σίγουροι αφού δεν υπάρχει αντίπαλο παράδειγμα για αυτό και οι ρυθμοί τους είναι χαλαροί!

Σε άλλους καιρούς οι επαναστάτες θα ζέσταιναν τις μηχανές τους να κατεβούν στις πόλεις με τα λάβαρα να κυματίζουν. Τώρα ελλείψει ενοποιητικού οράματος και πειστικών εναλλακτικών πολιτικών στόχων, παρακολουθούμε όλοι το καζάνι που βράζει και να εκτονώνεται σε κινήσεις απελπισίας (με πολλαπλό κόστος και αμοιβαίες πικρίες) όπως οι καταλήψεις των κόμβων της εθνικής οδού.