Να αλλάξουμε πριν πλαντάξουμε. Να τους αλλάξουμε πριν μας βουλιάξουνε.

Κάθε φορά που πρέπει να διαλέξουμε κάτι (χρώμα για τους τοίχους του σπιτιού, αυτοκίνητο, τρακτέρ, σύστημα άρδευσης, πολιτικό εκπρόσωπο στην Βουλή, δήμαρχο) μια συγκίνηση μας πιάνει, επειδή μια αλλαγή επίκειται. Κάθε επιλογή, μας δίνει την δυνατότητα αλλαγής.

Υπάρχουν αλλαγές μικρές, καθημερινές, που δεν τους δίνουμε καμία σημασία. Τις θεωρούμε δεδομένες: το φαγητό, το δρομολόγιο προς την δουλειά, η καθημερινή περιποίηση του προσώπου.

Ειδικά για το πρόσωπό μας, η δύναμη της συνήθειας, μας επιβάλλει την εικόνα που βλέπουμε και μόνο όταν συναντήσουμε κάνα φίλο έπειτα από καιρό ή κοιτάξουμε τις φωτογραφίες στο οικογενειακό άλμπουμ, συνειδητοποιούμε τις αλλαγές που συσσωρεύτηκαν στο σώμα μας.

Πολύ πιο δύσκολο είναι να διαπιστώσουμε τις αλλαγές στις αξίες και στον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε και κατανοούμε το κόσμο γύρω μας. Για αυτό και παραπονιόμαστε πως δεν καταλαβαίνουμε τους νέους. Δεν είναι δυνατόν να τους καταλάβουμε κι αυτό είναι φυσικό. Διότι εκείνοι περνάνε τρέχοντας κι εμείς μένουμε κολλημένοι στο νοητικό χθες. Το μόνο που μας μένει είναι να ισχυριζόμαστε το πόσο πιο καλοί είμαστε εμείς κάποτε και πόσο τεμπέληδες ή αγνώμονες είναι τούτοι σήμερα.


 "Όλα μένουν ίδια άμα δεν τα πας, όλα μένουν ίδια αν δεν τα αγαπάς". Εμείς επιθυμούμε την αλλαγή στην ζωή μας και αγνοούμε πως για να αλλάξεις κάτι πρέπει πρώτα από όλα να το αγαπήσεις. Πριν το απορρίψεις, να το κατανοήσεις, διότι αλλιώς κινδυνεύεις, με τις αλλαγές που επιθυμείς να κάνεις, να δημιουργήσεις μια πιο άσχημη εικόνα από την σημερινή πραγματικότητα. Η διαπίστωση αυτή έχει σχεδόν καθολική ισχύ. Σίγουρα ισχύει για το πολιτικό μας σύστημα.

Η ιδέα της "αλλαγής" πουλάει. Τα εμπορικά τμήματα των εταιρειών παραγωγής και διάθεσης καταναλωτικών προϊόντων αλλάζουν πολύ συχνά την συσκευασία των προϊόντων και η ανανέωση αυτή τα κάνει πιο ελκτικά. Στο πολιτικό πεδίο, το σύνθημα της "Αλλαγής" του ΠΑΣΟΚ το 1981 είχε τόση δύναμη που το έφερε στην κυβέρνηση. "Αλλάζουμε ή βουλιάζουμε" είναι το σύνθημα του ΠΑΣΟΚ σήμερα.

Όλες αυτές οι αλλαγές όμως, αφορούν κυρίως την επιφάνεια των πραγμάτων για να διευκολύνεται η κατανάλωσή τους και όχι την ουσία τους, για αυτό κι επέρχεται η απογοήτευση και το παράπονο στους καταναλωτές ψηφοφόρους. Μερικές φορές μάλιστα, "μαζί με τα ξερά" των ανούσιων αλλαγών, "καίγονται και τα χλωρά", αλλαγές σημαντικές που τις διεκδικούσαν για χρόνια γενιές πολιτών και που εμείς δεν τις εκτιμάμε και κυρίως, δεν τις αξιοποιούμε.

Εμείς στον Δήμο μας, με την ψήφο μας, ζητήσαμε αλλαγή της Δημοτικής εξουσίας, -ασχέτως με το αν αυτό θα επιβεβαιωθεί, κάτι που είναι πιθανό την ερχόμενη Κυριακή, αλλά δεν είμαι καθόλου βέβαιος για το περιεχόμενο αυτής της αλλαγής. Δεν είμαι καθόλου σίγουρος για τις προσδοκίες που έχουν καλλιεργηθεί στα μυαλά μας. Πάντως, αν η ποθητή αλλαγή ήταν μόνο για τα πρόσωπα, οι Ερημοκαστραίοι έχασαν, διότι οι ίδιες φάτσες φιγουράρουν στην κορνίζα του Δημοτικού Συμβούλιου, βοήθειά μας!

Συνήθως ζητάμε να αλλάξουν τα πράγματα, έτσι ώστε να μας βολεύουν, να μας εξυπηρετούν τώρα, άμεσα. Να γιατί το "εδώ και τώρα", "έπιασε" επίσης. Η αλλαγή σε βάθος χρόνου δεν μας αρέσει, είτε διότι δεν εμπιστευόμαστε τους εαυτούς μας, είτε διότι δεν εμπιστευόμαστε  τις εξουσίες που υποσχέθηκαν να υλοποιήσουν αυτές τις αλλαγές. Δεν είναι θέμα μεσογειακού ταπεραμέντου.

Είναι δύσκολο, σχεδόν αδύνατο, να δούμε τον εαυτό μας και τις αντιλήψεις μας να αλλάζουν. Μάλιστα για ορισμένα θέματα παραδοσιακών αξιών η αλλαγή είναι κατάρα, όπως η πολιτική τοποθέτηση ή η θρησκευτική πίστη. Είναι θέμα "τιμής" η παραμονή σε ιδεολογήματα της "φυλής", της οικογένειας, του χωριού. Η παράδοση γενικά είναι ουσιαστικό μέρος της πολιτισμικής μας ταυτότητας αλλά ίσως πρέπει να ξανασκεφτούμε κάποιες πλευρές της, κυρίως όταν μερικές απόψεις έχουν ξεπεραστεί ή κρίνονται σήμερα απαράδεκτες. Ας μην επεκταθώ.

Για τα άλλα θέματα, έχουμε μέσα μας την απαίτηση οι αλλαγές να γίνουν από κάποιους άλλους, έτσι ώστε εμείς, να παραμείνουμε αναλλοίωτοι, σταθερά σημεία αναφοράς της κοινωνίας και του κόσμου, μικρά θαύματα εγωισμού και αυταρέσκειας.

Κι έτσι το ερώτημα "πως να αλλάξουν τα πράγματα;" συνδέεται με το "τι πραγματικά θέλω να κάνω;" κι εκεί η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά. Διότι το ερώτημα αυτό απαντιέται μόνο με την δραστηριότητα του κάθε πολίτη και όχι θεωρητικά. Είναι η συζήτηση - αναζήτηση που ξεκινάει με την διαπίστωση ότι "δεν ξέρω τι θέλω αλλά ξέρω ότι το όπως ζω σήμερα δεν με ικανοποιεί" και ουσιαστικά θέτει "επί τάπητος" το θέμα των βελτιώσεων της κοινωνίας μας. Κι αυτή είναι η ουσία της πολιτικής πλέον.

Εδώ στο Δήμο μας, προσπάθησα ακριβώς αυτό να πω σ’ όλη την προεκλογική περίοδο αλλά και πριν: ότι αν δεν διατυπώσουμε ευθαρσώς και δημοσίως το τι πραγματικά θέλουμε ο καθένας χωριστά και όλοι μαζί, κατά χωριό η κατά επαγγελματική ομάδα, δεν μπορούμε να ομαδοποιήσουμε τα προβλήματα, να τα ιεραρχήσουμε και να θέσουμε προτεραιότητες σε σχέση με τις δυνατότητες που έχουμε.

Πράγματι, μερικοί εδώ το έκαναν. Προφανώς και μπορούμε να εμπλουτίσουμε αυτή την άποψη των ολίγων με την σοφία των πολλών. Εξάλλου δεν τελειώσαμε.

Κανένας γκουρού, σοφός, μέγας φωτισμένος ηγέτης δεν μπορεί να μας πει τι θέλουμε, κι εμείς έχουμε δυστυχώς εκπαιδευτεί να τον περιμένουμε να μας οδηγήσει, αντί να βάλουμε το μυαλό μας να σκεφτεί. Συνήθως αυτός ο ηγέτης, με το θράσος και την αποφασιστικότητα του, ευχαρίστως  αποδέχεται τον ρόλο που του αναθέτουμε και μας οδηγεί προς κάποια καταστροφή αφού μεσολαβήσει ένα διάλειμμα μεγαλείου. Κι εμείς, παρόλη την πλούσια ιστορία μας δεν μαθαίνουμε!

Η λειτουργία των δημοτικών υπηρεσιών, η αγροτική παραγωγή και διάθεση των προϊόντων, η δουλειά στο εργοστάσιο και τα εργατικά δικαιώματα, οι διαπροσωπικές σχέσεις, η προστασία και η απόλαυση του περιβάλλοντος, λυπάμαι, αλλά όλα αυτά αποτελούν την πεμπτουσία της ζωής και δεν γίνεται να περιμένουμε κάποιον να μας τα λύσει. Θα είναι σαν να ζει κάποιος άλλος τη ζωή μας.

Ευτυχία, σύμφωνα με μια διατύπωση, δεν είναι η ανυπαρξία προβλημάτων αλλά η επίλυσή τους και η θετική εξέλιξη.

Θεωρητικά και συνταγματικά, το θέμα αυτό της παραγωγής και παρουσίασης ιδεών και προτάσεων για την λύση κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων, έχει ανατεθεί στα πολιτικά κόμματα.  Το κακό όμως με τα πολιτικά κόμματα -όλα δυστυχώς- είναι πως αντί να λειτουργούν ως εκπαιδευτές των πολιτών σε αυτή την αναζήτηση-διεκδίκηση, παρουσιάζονται σαν μαθητευόμενοι μάγοι που έχουν λύσεις για όλα.

"Έχουμε καταθέσει τις προτάσεις μας ήδη" είναι η φράση επιβεβαίωση της ημιμάθειας που κυριαρχεί στα μυαλά των στελεχών τους, για κάθε πρόβλημα της πολύπλοκης πραγματικότητας.

Μα πως το κάνουν; Πότε πρόλαβαν να μελετήσουν, να κατανοήσουν και να λύσουν όλα αυτά τα προβλήματα; Προφανώς ποτέ. Για αυτό και όλες οι προτάσεις-λύσεις (δήθεν) είναι δουλειές του ποδαριού των Μαυρογιαλούρων και ταυτόχρονα αποτελούν εισαγωγή σε καινούργιες δυσκολίες, για να διαιωνίζεται το επάγγελμα "πατήρ του έθνους", αυτού που όλο αγωνίζεται για να μας σώσει κι όλο μας "δένει" με εξευτελιστικές εκδουλεύσεις και εξυπηρετήσεις.

Εκείνο που θα έπρεπε οι πολιτικές ηγεσίες (κομμάτων και οργανισμών) να κάνουν είναι να κινητοποιήσουν τους πολίτες στην συζήτηση και παράλληλα να προτείνουν τρόπους για το πως τα συμπεράσματα-αιτήματα θα γίνουν πράξη. Διότι, αν βρούμε τις απαντήσεις που ψάχνουμε, δεν τελειώσαμε. Δεν το κάνουν όμως και πρέπει εμείς να το κάνουμε.

Το επόμενο δύσκολο καθήκον, είναι τις αλλαγές που συμφωνήσαμε, να τις υλοποιήσουμε. Δηλαδή, να απαντήσουμε το ερώτημα για το πως πρέπει εμείς να αλλάξουμε την συμπεριφορά μας μαζί με τον οικισμό που ζούμε. Να αλλάξουμε την ζωή μας.

Στο πλαίσιο αυτό, όποιος πιστεύει ότι ο νέος Δήμαρχος, όσο ικανός κι αν είναι, γνωρίζει τι πρέπει να κάνει είναι γελασμένος. Εάν δε, τον περιμένει στην γωνιά, τον Δήμαρχο, να τον "πυροβολήσει" για τυχόν λάθη και παραλείψεις, είναι απλώς ανόητος.

Κανένας δεν μπορεί να κάνει αυτές τις αλλαγές μόνος του. Αλλά ακόμα κι αν πραγματικά μπορεί, δεν έχει νόημα να το κάνει διότι η κοινότητα, εμεις, οι άλλοι, δεν θα το εκτιμήσουν. Για να πείσει τους άλλους να αλλάξουν πρέπει επίσης να τους αγαπήσει πραγματικά κι όχι μόνο στα λόγια. Πρέπει να νοιώσουν οι άλλοι την αγάπη και το ενδιαφέρον του για να δεχτούν, στη συνέχεια να αλλάξουν μαζί του.

Κάθε αλλαγή είναι δύσκολη. Δεν είναι εύκολο να ξεριζωθούν αντιλήψεις και συμπεριφορές ριζωμένες στο μεγάλος βάθος του εαυτού. Όχι οι ανθρώπινοι χαρακτήρες. Αυτοί δεν αλλάζουν. Οι συμπεριφορές όμως, μπορούν και τροποποιηθούν και να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.
Υπήρξαν στο πρόσφατο παρελθόν μας, εδώ στα χωριά μας, πολίτες -οι παππούδες μας- που άλλαξαν: άνθρωποι πού ήταν "βασιλικοί" στα πολιτικά τους φρονήματα πριν την Κατοχή, βρέθηκαν σε υπεύθυνες θέσεις του ΕΑΜ κι άλλοι πήραν μέρος σε έργα που η τότε Τοπική Αυτοδιοίκηση έκανε.

Καμία αλλαγή δεν έγινε με διαταγές και κατασταλτικά μέτρα. Όπου αυτά εφαρμόστηκαν και είχαν επιτυχία, ήταν διότι οι άνθρωποι-υποκείμενα των αλλαγών, τις είχαν ήδη αποδεχτεί λογικώς κι έπρεπε το θυμικό να προσαρμοστεί με την σειρά του.

Δηλαδή για να πάψει η γειτόνισσα να χύνει τα νερά στον δρόμο, πρέπει πρώτα να καταλάβουμε -όλοι μας κι όχι μόνο αυτή- το γιατί το κάνει και να της προτείνουμε την λύση που όλοι έχουμε συμφωνήσει να υλοποιήσουμε. Τότε και μόνο τότε, το κατασταλτικό μέτρο -κάποιο πρόστιμο, ας πούμε- θα υπηρετεί την αποστολή να λύσουμε το πρόβλημα (της δημόσιας υγείας και αισθητικής) και δεν θα οδηγήσει τους πολίτες σε ενέργειες "αντίστασης", σε "αντάρτικο" προς μια εξουσία που δεν θα την αισθάνονται δική τους.

Εδώ που φτάσαμε δεν πάει άλλο. Θα προσπαθήσουμε να αλλάξουμε όχι για να μην βουλιάξουμε, όπως λέει ο ΓΑΠ, αλλά για να πετάξουμε από πάνω μας την μιζέρια.

Πρέπει να αλλάξουμε για να βουλιάξουμε όλους αυτούς τους επαγγελματίες ημιμαθείς του πολιτικού συστήματος (της κεντρικής αλλά και της τοπικής εξουσίας) στο βούρκο της περιφρόνησης, της ξευτίλας και της ανυποληψίας όπου όλα αυτά τα χρόνια μας έχουν ριγμένους.