Πέμπτη 18 Νοεμβρίου 2010

Πνεύματα εξέγερσης πέριξ του Πολυτεχνείου και οι σαμάνοι της εξουσίας


Οι ψυχές των ανθρώπων που πεθαίνουν, γίνονται πνεύματα και συνεχίζουν να ζουν στον χώρο όπου συνέβη το μοιραίο και απώλεσαν δηλαδή το σώμα τους. Στην λαϊκή μας παράδοση, τα γεφύρια, τα πηγάδια, τα ρέματα, τα μέρη δηλαδή όπου χάθηκαν άνθρωποι από ατύχημα ή από φόνου, έχουν κρατήσει τις ψυχές των θυμάτων και τις νύχτες, με την βοήθεια του ανέμου, ακούει ο περαστικός ταξιδευτής φωνές, οιμωγές, και κραυγές και βιάζεται να τρέξει μακριά αλαφιασμένος, αν δεν ξέρει το ειδικό για την κάθε περίπτωση ξόρκι.

Στην περιοχή του Πολυτεχνείου, στην Αθήνα, τέτοιες ημέρες του Νοέμβρη, υπερίπτανται τα πνεύματα των θυμάτων της εξέγερσης εκείνης της νύχτας του 1973. Εκείνη την νύχτα, με τον αλήστου μνήμης Ντερτιλή -ακόμα φυλακισμένο αμετανόητο στον Κορυδαλλό- να γυρνά λυσσασμένος έξω από την πύλη με το περίστροφο στο χέρι ουρλιάζοντας, τους μπάτσους να κτυπάνε με τα γκλομπς, τους ελεύθερους σκοπευτές να ρίχνουν στον σωρό από τις γύρω ταράτσες, και τους συμπαραστάτες των καταληψιών να έχουν πάρει αποστάσεις. Εκείνη την νύχτα, που μόνο αλλόφρονες νέοι μεθυσμένοι απο την ατμόσφαιρα που οι ίδιοι είχαν δημιουργήσει πίσω από τα κάγκελα και πωρωμένοι φαντάροι κυκλοφορούσαν και μπουκάριζαν στο προαύλιο και στα αμφιθέατρα που είχαν γίνει νοσοκομεία κι όλοι οι άλλοι, οι ‘σώφρονες νομοταγείς πολίτες’, άκουγαν, από τα ραδιόφωνα στα σπίτια τους, την εκπομπή και τις ανατριχιαστικές φωνές των εκφωνητών. 

Χωρίς να το έχουν καταλάβει, εκείνη την νύχτα παρακολουθούσαν το πρώτο ριάλιτι, που κάθε χρόνο τώρα το ξαναπαίζουν στην τηλεόραση, αλλά κανείς δεν τους ζήτησε, ευτυχώς, να ψηφίσουν για την απόσυρση τόσων ‘παικτών’.

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν έριξε την Χούντα. Από καθαρά πρακτική πολιτική άποψη, δεν έκανε τίποτα. Ήταν μια αυθόρμητη εξέγερση που έσβησε κι εκτονώθηκε αφού εξέλειπε το υποκείμενο, ο λαός και η ηγεσία, που όλα τα απεργάζεται επί τούτου. Κι όμως μπόλιασε τις νεανικές ψυχές έκτοτε και συνεχίσει να τις ερεθίζει με τον πόθο για κάτι άλλο, κάτι πιο ουσιαστικό από το ανιαρό και ανούσιο κορδόνι που ζώνει τις ζωές τους, και τους πνίγει.

Η απομυθοποίηση της εξέγερσης που βλέπω πως κάθε χρόνο ενισχύεται, άρχισε από την πρώτη κιόλας στιγμή που ξεκίνησαν να μαζεύονται οι φοιτητές στο Πολυτεχνείο, όχι από το‘επίσημο καθεστώς’ και την συνέντευξη του Μαστοράκη, αλλά από εκείνους, τους ‘δικούς μας’, που δεν την κατάλαβαν και που αφού δεν την έλεγχαν, την θεώρησαν προβοκάτσια εκ προοιμίου, χωρίς να ψάξουν να μάθουν το πως και το τι. Γιατί, με την λογική τους, δεν γίνεται εξέγερση χωρίς σχέδιο και οργανωμένη πρωτοπορία. Αρα, αφού αυτοί δεν ξεκίνησαν τα γεγονότα, τόσο το χειρότερο για αυτά: προβοκάτσια χίλιες φορές!

Κι αυτό το βλέπουμε σήμερα, σε κάθε αυθόρμητη νεανική κυρίως διεκδίκηση που ξεκινάει χωρίς οργάνωση, έτσι από τσαντίλα και απόγνωση κι ένα 'γαμώτο'. Τα κομματικά επιτελεία, συνέρχονται εκτάκτως και αναλύουν την κατάσταση και προσπαθούν να καταλάβουν τι διάολο γίνεται. Και τις πιο πολλές φορές, δεν τους βγαίνει νόημα, διότι η ζωή ξεπερνά την θεωρία. Τότε, η όλη συζήτηση γίνεται με ένταση, για το αν όλα αυτά είναι εξέγερση ή ‘γεγονότα’, ή νεανική διαμαρτυρία.

Στο μεταξύ, οι μανάδες δαγκώνουν τα χείλη και τα κινητά ανάβουν στα χέρια τους και όλοι ξέρουν ότι κάπου το κακό θα συμβεί. Μερικές χρονιές μάλιστα, βγαίνει ένας Μινώταυρος και κατασπαράζει σάρκες εφηβικές με το όνομα ενός Καλτεζά, ενός Αλέξανδρου, έτσι για να σφίγγουν οι κώλοι και να ηρεμούν οι ανώριμες απαιτήσεις για την αναμόρφωση της κοινωνίας που διατυπώθηκε με το σφρίγος μιας αφελούς νεότητας τότε και σήμερα και πάντα, και μένει αίτημα ανεκπλήρωτο ανά τους αιώνες να τροφοδοτεί την ουτοπία.

Διότι η φαντασία δεν πρέπει να βρεθεί στην εξουσία αλλά να εργάζεται για να μαστουρώνει τα μυαλά των τηλεθεατών με την διαφήμιση και για αυτό ‘. . . ας κάνουμε τώρα ένα διάλειμμα για διαφημίσεις, κι επανερχόμαστε’. Ευτυχώς που ο εκσυγχρονισμός καθυστέρησε μερικά χρόνια γιατί θα το ακούγαμε εκείνο το βράδυ του Νοέμβρη 1973 και θα ξενερώναμε.

Το Πολυτεχνείο, ως εκπαιδευτικό ίδρυμα, έχει μετακομίσει. Έχει πάει στην Πανεπιστημιούπολη, στου Ζωγράφου αλλά το πνεύμα της εξέγερσης προκαλεί εκκενώσεις στην περιοχή από Πατησίων μέχρι πλατεία Εξαρχείων και στα γύρω στενά. Στο γνωστό κτίριο Τοσίτσα, στην Πατησίων, έχει μείνει μόνον η Αρχιτεκτονική Σχολή. Ο χώρος αξιοποιείται ως καταφύγιο, δίκην πανεπιστημιακού ασύλου, από τους νεαρούς αντιεξουσιαστές στα παιχνίδια τους με τους αστυνομικούς.

Λίγο πιο εκεί, πίσω από το Μουσείο επί της οδού Τοσίτσα, δίπλα στους πάνοπλούς φρουρούς του νυν Υπουργείου Πολιτισμού, σωριάζονται οι νέοι ναρκομανείς, σύμβολα μιας κοινωνίας σε απόγνωση και κρίση και απόδειξη μιας κρατικής εξουσίας που όταν δεν σακατεύει τους νέους με ρόπαλα και χημικά πληρωμένα από τους γονείς τους, για το καλό τους, τους σκοτώνει με ουσίες κάθε λογής, για το καλό της.

Στο κτίριο λοιπόν που σήμερα η Κυβέρνηση διαμορφώνει τον πολιτισμό μας, τότε, στα χρόνια της Χούντας, ήταν η έδρα της υποδιεύθυνσης Ασφαλείας Αθηνών. Εκεί βασανίστηκαν πολλοί και εκεί γράφτηκαν τα τραγούδια του Αντρέα (Λεντάκη) από τον Θεοδωράκη. Το κτίριο αυτό το αγόρασε το ΚΚΕ  από το κράτος στα μέσα της δεκαετίας του ’80 και το ξαναπούλησε μετά, επί κυβέρνησης Μητσοτάκη το 1992, με ένα καλό κέρδος. Α, βέβαια διότι το πνεύμα του κέρδους καιροφυλακτεί πάντα και είναι πιο προσγειωμένο από εκείνο της εξέγερσης

Και ιδού οι προβολείς από το τανκς εκείνης τις βραδιάς, μετασχηματίστηκαν λίγα χρόνια μετά, σε προβολείς συγκεντρώσεων σε πλατείες και η λάμψη έλουσε τους νεαρούς αστέρες του αντιδικτατορικού αγώνα. Οι προχουντικοί πολιτικοί είχαν γεράσει και η Μεταπολίτευση έψαχνε τα πουλέν της. Όλοι τούτοι, φερέλπιδες νέοι ενός νέου πολιτικού γαλαξία, στελέχωσαν τους κομματικούς μηχανισμούς και τις επιτελικές θέσεις στις επιχειρήσεις. Πήραν δραστήρια μέρος και δημιούργησαν το σημερινό χάλι σε όλους τους τομείς της ζωής μας. Δύσκολα θα βρεθεί μέρος της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής που δεν διαβρώθηκε από το κακοφορμισμένο πνεύμα μιας εξέγερσης που ευτελίστηκε σε μια χωρίς όρια κατάπτωσης συμβατικότητα.

Δεν είναι οι μαύροι μικροπωλητές τσαντών, οι πωλητές ξηρών καρπών, σημαιών και κόκκινων γαρυφάλλων που μαζεύονται κάθε επέτειο της 17ης Νοέμβρη έξω από την πύλη του Πολυτεχνείου, αυτοί που αμαυρώνουν το νόημα του. Αυτοί απλώς αποκρύπτουν το μεγάλο ξεπούλημα των ονείρων και των στόχων της νεότητας ενός ολόκληρου λαού, που αφέθηκε στην εύκολη ευμάρεια της μαγκιάς των χρόνων της Αλλαγής, τότε που το ΠΑΣΟΚ πήρε την Εξουσία και ο Λαός αφέθηκε στην ηθική απορρύθμιση.

Για έναν μεσήλικα σαν κι εμένα, ο χρόνος αποκτά μεγαλύτερη πυκνότητα. Κάνει τα κόκκαλα να πονάνε και την σκέψη να τρίζει. Ο χρόνος άσπρισε τα μαύρα μαλλιά του Ανδρουλάκη, λιγόστεψε τα κατσαρά του Λαλιώτη, εξαφάνισε τις τρίχες του Τζουμάκα, γέμισε ζάρες τον λαιμό της Δαμανάκη, προκαλεί χάος στο μυαλό του Αλαβάνου. Μπορεί το πολιτικό βιογραφικό τους να αναφέρει μόνο την συμμετοχή ‘στην εξέγερση του Πολυτεχνείου’ αλλά αυτό είναι αρκετό για να τους σεβόμαστε.

Όχι, ‘τα στερνά δε τιμούν τα πρώτα’ πάντα. Η μετέπειτα πολιτική τους πορεία, δεν μπορεί να εξαφανίσει την παρουσία τους  στις μέρες της εξέγερσης και των μετέπειτα αγώνων τους για τα πολιτικά δικαιώματα όλων μας. Η ενεργή συμμετοχή τους στους αγώνες δεν περιορίζεται μόνον σε εκείνους ως προσωπα. Ανήκει σε όλους μας και κυρίως ανήκει στους νέους που ψάχνουν για πρότυπα.

Όσο καταστροφικός υπήρξε ο ρόλος όλων αυτών, ως στελεχών που διαχειρίστηκαν θέσεις εξουσίας κομματικές και κρατικές, και στένεψαν έως εξαφανίσεως το όραμα της εξέγερσης του Νοέμβρη, ακόμα πιο επιζήμια είναι η ασυνείδητη πολλές φορές, και με παράπονο, προσπάθεια μηδενισμού και απονέκρωσης της μνήμης του Πολυτεχνείου.

Μάταιος κόπος. Όσο κι αν προσπάθησαν πολλοί να το εξαργυρώσουν, το πνεύμα της εξέγερσης του Νοέμβρη, επιμένει να είναι παρόν σε κάθε νέα νεανική κυρίως εξέγερση.

9 σχόλια:

  1. Το γεγονός της 17ης Νοέμβρη έγινε σύμβολο αυθόρμητης εξέγερσης. Αίσθημα, συναίσθημα, λογική, πίεση, καταπίεση και πρόσωπα συντονισμένα ώστε να μείνει στην ελληνική και παγκόσμια Ιστορία μια τραγωδία ωδή για την μεγαλύτερη ανάγκη του ανθρώπου (μετά τις βιολογικές), την ελευθερία έκφρασης.

    Σε κάθετι υπάρχει και η μαύρη πλευρά, ο σφετερισμός, η αγιοποίηση, η ολοκλήρωση και ο καιροσκοπισμός.

    Το ρεύμα που αφήνει σε εμάς το γεγονός είναι ότι μπορεί η πουτάνα η τύχη να μας κάνει λογικούς απέναντι στο καταφανώς παράλογο και αυτοκτονικά απάνθρωπο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Χαίρε GMT,

    Ενώ συμφωνώ με το νόημα του σχόλιου σου, ως προς την ακροτελεύτια παράγραφο, συμφωνώ με τον αρχαίο διανοητή Δημόκριτο ο οποίος ισχυρίζεται ότι "οι άνθρωποι έπλασαν το είδωλο της τύχης, ως πρόφαση και δικαιολογία για την δική τους αβουλία. Γιατί σπάνια μάχεται η τύχη με τη φρόνηση, ενώ, στις περισσότερες περιπτώσεις, η συνετή διορατικότητα κατευθύνει τη ζωή".

    Η άλλη ιδιότητα της τύχης, ως πόρνη, αποκαλύπτεται στα γραφεία στοιχημάτων όπου την πληρώνεις για να την κατέχεις και ποτέ δεν σου δίνεται αλλά "παρά τρίχα" πάντα σου ξεφεύγει. Αν κάποτε όμως σου δοθεί, που στο εύχομαι, τότε πράγματι η λογική θα σου χρειαστεί κι εγώ που την έχω σε επάρκεια -την λογική- θα είμαι στην διάθεσή σου!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Το προσωπικό "στοίχημα" μπορεί κανείς να το κερδίσει αναγνωρίζοντας την λογική αλλά και την αβουλία του.

    Μαζικά όμως και αγελαία χρειάζεται κάτι παραπάνω από την δική σου φρόνηση. Πρέπει δυστυχώς να πετύχεις τον συντονισμό της φρόνησης σου με αυτή άλλων συνοδοιπόρων ώστε να πετυχείς την ιδιοσυχνότητα της δυσάρεστης κατάστασης, μπας και καταφέρεις να την λυγίζεις.

    Προφανώς, δεν υπονοώ ότι πρέπει να πάψει κανείς να διορά και να αφήσει τη ζωή στην πρόφαση της τύχης. Απλά παρατηρώ γεγονότα όπως αυτό του Πολυτεχνείου, την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, την Εξέγερση της Κατσαρόλας στην Αργεντινή και βλέπω ότι κάτι μαγικό οδηγεί τόσες ψυχές στην αντίδραση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Τους οδηγεί στην αντίδραση, το κυνήγι της ευδαιμονίας που όμως δεν έρχεται ποτέ, γιατί κάποιοι πάντα σφετερίζονται τους αγώνες μας. Στο Πολυτεχνείο πολλοί έγιναν υπουργοί, βουλευτές κ.λ.π. μόνο και μόνο επειδή ήταν στην Συντονιστική Επιτροπή, και να που οδήγησαν την χώρα στην χρεοκοπία, στο ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΤΑ ΦΑΓΑΜΕ, ας γίνουμε λίγο πιο φειδωλοί στις γιορτές και τις επετείους, γιατί όπως έλεγε και ο μπαρμπαγιάννης, ένας παλιός ΚΟΥΜΟΥΝΙΣΤΗΣ από τον Πειραιά που κάποτε γνώρισα, "περίμενε να πέσει πρώτα η ταφόπλακα και μετά να κρίνεις".
    -------------------------


    Εφτά ψηφίσματα για τις υπέροχες υπηρεσίες που
    προσέφερες.

    Α, ρε Λαυρέντη, εγώ που μόνο το ‘ξερα τι κάθαρμα ήσουν,
    Τι κάλπικος παράς, μια ολόκληρη ζωή μέσα στο ψέμα

    Μανώλης Αναγνωστάκης
    ΕΠΙΤΥΜΒΙΟΝ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Πράγματι, οι λεγόμενες μεγάλες στιγμές στην ιστορία των λαών αλλά και στην προσωπική ζωή του ατόμου έχουν κάτι το μαγικό αφού ασχέτως από τους προγραμματισμούς και τις πρόβες, ο ψυχικός συντονισμός των ατόμων προσδίδει στο άτομο που συμμετέχει στην όλη φάση, μιαν ευτυχία ανείπωτη.

    Το κακό είναι ότι οι μαγικές στιγμές των λαών μεν, εξελίσσονται σύντομα σε μια διαχείριση της νέας κατάστασης από την νέα εξουσία, ενώ στην προσωπική ζωή του ατόμου, η ύψιστη ψυχική και σωματική ηδονή ακολουθείται από την πεθερά ή πονοκέφαλο. Και στις δύο περιπτώσεις, όταν ξενερώνουμε, καταλήγουμε να νοσταλγούμε την μεθυστική ονειρώδη κατάσταση της εξέγερσης / διέγερσης, αισθήσεων και παραισθήσεων, η οποία όμως έχει γίνει ήδη παρελθόν και ίσως Ιστορία.

    Για την προσωπική μας οικογενειακή ιστορία θα φροντίσει η/ο σύζυγος. Για την ιστορία των λαών θα μεριμνήσουν οι νέοι αφέντες, αυτοί που θεωρούν ότι η Ιστορία τους ανήκει και για αυτό επιμένουν να την γράφουν όπως θέλουν.

    Όταν πριν από χρόνια ο Δημητριάδης έγραφε το "Πεθαίνω σαν χώρα" κάτι ήξερε παραπάνω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Εγώ δεν ανήκω στην γενιά του Πολυτεχμείου . Όταν έλαβα μέρος στην πορεία της 17ης Νοεμβρίου είχαν περάσει 10 χρόνια και θυμάμαι πως τα συνθήματα ήταν το ίδιο ισχυρά και ανατρίχιαζα . Στο σήμερα όμως δεν υπάρχει κανένα σύνθημα να κάνει τους ανθρώπους να ανατριχιάζουν . Απ΄αυτούς που έλαβαν μέρος στα γεγόνοτα λίγοι ήταν αυτοί που ανάλαβαν πολιτικές και δημόσιες θέσεις . Το σύνολο των εξεργεθέντων έμειναν πίσω και ξεχάστηκαν . Εκείνο το βράδυ μόνο το Πολυτεχνείο είχε φώτα. Άν άνοιγαν τα φώτα οι γύρω από το Πολυτεχνείο πολυκατοικίες , τα παράθυρα και οι πόρτες τότε ίσως αυτή η γενιά του Πολυτεχνείου που σήμερα λοιδορούμε με τόση ευκολία για όλα τα μετέπειτα δεινά αυτή της χώρας να μην ήταν τόσο μόνη της .............

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. "ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΕΝΑ ΤΡΟΜΑΚΤΙΚΟ ΤΕΛΟΣ
    ΠΑΡΑ ΕΝΑΣ ΑΤΕΛΕΙΩΤΟΣ ΤΡΟΜΟΣ"

    "ΤΟ ΠΑΣΟΚ ΕΙΝΑΙ ΕΔΩ
    ΕΝΩΜΕΝΟ ΔυΝαΤο"

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Η εξέγερση έγινε μόνη της χωρίς κανείς να το αποφασίσει.
    50 φοιτητές της Νομικής, μαζί και γω, παράτησαν την παράνομη Γεν. Συνέλευσή τους στα σκαλιά της Σχολής τους μετά από πληροφορίες για επίθεση της αστυνομίας στους φοιτητές του ΕΜΠ. Πορεύτηκαν με συνθήματα μέσω Σόλωνος στο Πολυτεχνείο για συμπαράσταση.
    Άλλοι 100 φοιτητές ήσαν εκεί και γύρω-γύρω αστυνομία.
    Ξαφνικά, από όλους τους δρόμους άρχισε να φτάνει πολύς κόσμος. Από τα μαγαζιά που σχολάγανε, από τις άλλες σχολές της Αθήνας και τα σχολεία ΛΟΓΩ ΦΗΜΩΝ που είχανε διαδοθεί.
    Έγινε μεγάλος ενθουσιασμός.
    Την ίδια ώρα μπήκανε μέσα και χουντικοί που παρίσταναν τους φοιτητές και κάνανε τρομακτικές ζημιές στα κτίρια, στα γραφεία των καθηγητών και στην περιουσία του ΕΜΠ.
    Τότε, γύρω στις 4.30 μμ. ακούστηκε από παντού το σύνθημα που τον αντίλαλό του τον αναπαρήγαγαν οι γύρω πολυκατοικίες
    ΕΞΩ Η ΕΚΟΦ
    ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΧΟΛΕΣ
    Τότε άρχισε η εξέγερση

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Το φοιτητικό κίνημα είχε μια πορεία δράσης ενός έτους σαν μειοψηφικό κίνημα. Είχε όμως, αποκτήσει πείρα και είχε αναδείξει στελέχη.
    Οι παράνομοι μηχανισμοί των κομμάτων σάστησαν την Τετάρτη. Μόνο οι καλλιτέχνες αγκάλιασαν αμέσως την εξέγερση.
    Όταν όμως την Πέμπτη το απόγευμα κατάλαβαν τι πάει να γίνει, η εξέγερση πήρε άλλες διαστάσεις. Κατεβήκανε με πομπές οι οικοδόμοι, οι αγρότες των Μεγάρων, οι μαθητές και έγινε αυτό που όλοι ξέρουμε.
    Μερικές δεκάδες επωφελήθηκαν. Οι πολλοί, χιλιάδες, κρατούμενοι, σακατεμένοι, όχι. Συνεχίζουν...και όχι μονάχα οι ζωντανοί κι πεθαμένοι ακολουθάνε σε μιαν αράδα σκοτεινή.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Διάφορα